Ήταν δυόμισι το πρωί του Σαββάτου 21ης Δεκεμβρίου 1963, όταν πενταμελής περίπολος Ελλήνων αστυνομικών, υπό τον λοχία Αργύρη Θεοφάνους, που βρισκόταν στην Οδόν Ερμού της Λευκωσίας, αντελήφθη ύποπτο αυτοκίνητο.
Το σταμάτησε και ζήτησε να το ελέγξει, όμως οι επιβαίνοντες σ’ αυτό δύο Τούρκοι και μια Τουρκάλα, αρνήθηκαν.
Οι αστυνομικοί ανέσυραν τότε τα πιστόλια τους για να μπορέσουν να κάνουν το καθήκον τους, οπότε και οι Τούρκοι πήραν όπλα, με πρόθεση να κτυπήσουν τους αστυνομικούς.
Η Τουρκάλα που βρισκόταν στο αυτοκίνητο, ήταν η γνωστή ιερόδουλη της Λευκωσίας με το ψευδώνυμο Τζεμαλιέ, η οποία μέσα στη σύγχυση που δημιουργήθηκε από την έντονη λογομαχία μεταξύ των μελών της αστυνομικής περιπόλου και των Τούρκων που επέβαιναν του αυτοκινήτου, βρήκε την ευκαιρία και έτρεξε δίπλα στην τουρκική συνοικία και οδήγησε, σε χρόνο ρεκόρ, στον τόπο του επεισοδίου, εκατοντάδες έξαλλους Τούρκους. πολλοί από τους οποίους ήταν ένοπλοι.
Οι Τουρκαλλάδες αυτοί περικύκλωσαν με απειλητικές διαθέσεις τους Έλληνες αστυνομικούς, οι οποίοι, προ του κινδύνου δολοφονίας τους, ζήτησαν βοήθεια.
ΑΤΥΧΩΣ, η «βοήθεια» που έφτασε, ήταν…τρεις Τούρκοι: ένας αξιωματικός και δυο αστυνομικοί!
Στην περιοχή προσέτρεξε εκληθείς προς τούτο, και ο τότε αστυνομικός διευθυντής Λευκωσίας Μιχαλάκης Παντελίδης, την ώρα ακριβώς που η Τζεμαλιέ κτυπούσε στο κεφάλι τον Θεοφάνους με το…τακούνι του παπουτσιού της και ένα τούρκικο αυτόματο ξερνούσε φωτιά και θάνατο, με στόχο τους Έλληνες αστυνομικούς και τον Παντελίδη.
Όλοι τότε ανέσυραν τα πιστόλια τους και, στην ανταλλαγή πυροβολισμών που ακολούθησε, σκοτώθηκε τόσο η Τζεμαλιέ, όσο και ένας Τούρκος από εκείνους που βρίσκονταν στο ύποπτο αυτοκίνητο.
Τελικά, όλοι οι Έλληνες αστυνομικοί μπόρεσαν και επέστρεψαν ασφαλείς στον παρακείμενο αστυνομικό σταθμό της Πύλης Πάφου.
Μεταξύ αυτών και ο συμπολεμιστής του ήρωα της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου στην ιστορική μάχη του Μαχαιρά, στις 3 Μαρτίου 1957, Αυγουστής Ευσταθίου. Επέβαινε αυτοκινήτου «Λαντ Ρόβερ», με επικεφαλής Τούρκο λοχία, ο οποίος διέταξε τον Τούρκο οδηγό να κατευθυνθεί στην τουρκική συνοικία.
Αντίθετα, ο Αυγουστής προέτρεψε κατ’ επανάληψη στον οδηγό να πάει προς την Πύλη Πάφου, αυτός αρνείτο, οπότε ο Αυγουστής αναγκάστηκε να ανασύρει το πιστόλι του και να τον απειλήσει, οπότε ο Τούρκος συμμορφώθηκε.
Είναι βέβαιο, ότι στην περίπτωση που το αστυνομικό όχημα πήγαινε στην τουρκική συνοικία, η ζωή τόσο του Αυγουστήυ, όσο και δεύτερου Έλληνα αστυνομικού που ήταν μαζί του, θα διέτρεχε άμεσο κίνδυνο.
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ στην Ερμού άναψε τη θρυαλλίδα για την ένοπλη εξέγερση των Τουρκοκυπρίων σε όλη την Κύπρο και την εκδηλωθείσα αμέσως αντίσταση των Ελλήνων.
Ιστορικά, πρόκειται για το γεγονός που απετέλεσε τον βίαιο τερματισμό των ειρηνικών σχέσεων μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων Κυπρίων και το διαχωρισμό της Λευκωσίας μέσω της «Πράσινης Γραμμής», μετά από συμφωνία την οποία υπόγραψαν εκ μέρους των δύο κοινοτήτων ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Φαντίλ Κιουτσούκ και ο Άγγλος υπουργός Αποικιών Ντάγκαν Σαντς.
ΗΤΑΝ η δεύτερη φορά, που η Οδός Ερμού – που χώριζε πριν από το 1974 την ελληνική από την τουρκική συνοικία της κυπριακής πρωτεύουσας – απετέλεσε τον χώρο διεξαγωγής αιματηρού γεγονότος.
Είχαν προηγηθεί σ’ εκείνη την περιοχή, τον Ιούνιο του 1958, πρωτοφανούς έκτασης λεηλασίες κα εμπρησμοί ελληνικών περιουσιών από Τούρκους εξτρεμιστές, όπως και φόνοι πολλών αθώων Ελλήνων.
Ταυτόχρονα, όλοι οι Τούρκοι δημόσιοι υπάλληλοι, αστυνομικοί, ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό στα κρατικά νοσοκομεία, έσπευσαν να εγκαταλείψουν τις εργασίες τους και να καταφύγουν σε περιοχές που ελέγχονταν από τους τρομοκράτες.
Τις επόμενες επίσης ημέρες, Τούρκοι εξτρεμιστές ανάγκασαν χιλιάδες ομόφυλούς τους να μετακινηθούν στις περιοχές αυτές, αφήνοντάς πίσω τις δουλειές και τις περιουσίες τους.
ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ της κρίσιμης κατάστασης που δημιουργήθηκε τότε στην Κύπρο, η υπό τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου Κυβέρνηση της Ελλάδας σύστησε ψυχραιμία και αποφυγή επέκτασης των συγκρούσεων, όμως και οι Τούρκοι και οι Άγγλοι – οι υποτιθέμενοι «εγγυητές» της ανεξαρτησίας της Κύπρου, με βάση τις Συμφωνίες του 1960 – τέθηκαν σε πλήρη κινητοποίηση για την προώθηση των κατά της Κύπρου σχεδίων τους.
Ειδικά από την πλευρά της, η Τουρκία έσπευσε να στείλει πολεμικά αεροπλάνα να πετάξουν προκλητικά πάνω από τη Λευκωσία, ενώ άρχισε απανωτές και τις απειλές για εισβολή στην Κύπρο.
ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ κινήθηκαν τότε προς δυο κατευθύνσεις, που βοηθούσαν τα μέγιστα στην προώθηση των τουρκικών διχοτομικών σχεδίων:
Πρώτο, ζήτησαν και πέτυχαν να παρεμβληθούν στρατιωτικά μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων αντιμαχομένων στη Λευκωσία, που οδήγησε στη χάραξη της «Πράσινης Γραμμής» και, δεύτερο, ετοίμασαν την πενταμερή διάσκεψη, που άρχισε στο Λονδίνο στις 15.1.1964, «για συζήτηση της μελλοντικής διακυβέρνησης της Κύπρου».
Μετείχαν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία, και οι δύο κοινότητες της Κύπρου, με απούσα την Κυπριακή Δημοκρατία. (Κάτι που επαναλαμβάνεται τώρα στη Γενεύη).
ΤΟΝΙΖΕΤΑΙ ότι, οι Άγγλοι βρίσκονταν πίσω, όχι μόνο από την υποβολή των «13» σημείων για αλλαγή του Συντάγματος από τον Μακάριο, αλλά υπήρξαν και οι υποκινητές των τουρκικών ωμοτήτων εναντίον των Ελλήνων και των Αρμενίων στη Λευκωσία το 1956 και 1958.
Μέγα «κατόρθωμά» τους το 1958 η διαχωριστική γραμμή «Μέισον Ντίξον», στη Λευκωσία, η οποία απετέλεσε τον προπομπό της «Πράσινης» Γραμμής» κατά το 1963 και της «γραμμής Αττίλα» το 1974.
Σατανικός ήταν, στην κυριολεξία – και παραμένει – ο ρόλος των Άγγλων στο Κυπριακό και αθεράπευτο το μίσος των κατά των Ελλήνων της Κύπρου.
Αρκεί να επισημανθεί ότι, ενώ είχαν εξωθήσει τον Μακάριο για αλλαγές στο Σύνταγμα, για την καλύτερη, υποτίθεται, λειτουργία του, παράλληλα ήταν και συνεννοημένοι με τους Τούρκους να απορρίψουν τις προτάσεις Μακαρίου, για ν’ ακολουθήσουν εχθροπραξίες και να διευκολυνθούν τα κατά την Κύπρου σχέδιά τους!
ΠΟΛΛΟΙ διερωτούνται, αν τα αιματηρά γεγονότα του 1963-64 ήταν διακοινοτικές ταραχές ή τουρκική ανταρσία.
Ανταρσία ήταν σίγουρα, καλά προετοιμασμένη από χρόνια, μάλιστα.
ΟιΤούρκοι καιροφυλακτούσαν και ναζητούσαν την ευκαιρία για ν’ αρχίσουν το αιματηρό τους όργιο, που τη βρήκαν με το επεισόδιο στην Οδόν Ερμού, που έσχισε βίαια τον καμβά της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου.
Το πολιτικό κλίμα της εποχής πυροδότησε η υποβολή των «13» σημείων του Μακαρίου, αλλά και η συνεχιζόμενη από το 1959 εκκρεμότητα στο θέμα των Δήμων.
Οι Τούρκοι επέμεναν στη δημιουργία χωριστών Δήμων σε πέντε πόλεις της Κύπρου (Λευκωσία, Λεμεσό, Πάφο, Αμμόχωστο και Λάρνακα), όπως πρόβλεπαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, όμως ο Μακάριος με τίποτε δεν συναινούσε σε κάτι τέτοιο.
Τα «αμαρτήματα» του Μακαρίου, ήταν ότι προχώρησε σε ενέργειες για την αλλαγή του Συντάγματος ενώ σ’ αυτό αντιδρούσαν τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα και, ενώ ήταν γνωστές οι στρατιωτικές προετοιμασίες των Τούρκων από το 1959, το ίδιο δεν έγινε, στον βαθμό που έπρεπε, και στην ε/κ πλευρά.
Με δυσμενείς τις συνέπειες γι’ αυτό.
ΠΗΓΗ