Οι τουρκικές προκλήσεις στην Κύπρο και το Αιγαίο έχουν μονοπωλήσει τον
τελευταίο καιρό την επικαιρότητα για τις σχέσεις της Τουρκίας του Ερντογάν με
γείτονες και συμμάχους. Υπάρχουν όμως δυο ζητήματα που φαίνεται ότι θα μας
απασχολήσουν το προσεχές διάστημα.
H κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και οι Αλεβίτες είναι παράγοντες που
μπορούν να αποτελέσουν την γενεσιουργό αιτία σημαντικών εξελίξεων.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια η οικονομία της Τουρκίας έτρεχε με γρήγορους
ρυθμούς. Η ανάπτυξη ήταν υψηλή, η ιδιωτική κατανάλωση ενισχυμένη, ο
πληθωρισμός διατηρείτο σε σχετικά χαμηλά επίπεδα και η λίρα ήταν ένα σχετικά
ισχυρό νόμισμα. Τα παραπάνω στοιχεία αντιστάθμιζαν τις επιπτώσεις από το υψηλό
δημοσιονομικό έλλειμμα, και το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο.
Σήμερα η οικονομία έχει τραβήξει χειρόφρενο, παγιδεύτηκε σε ύφεση, ενώ
δυσοίωνες είναι επίσης οι προβλέψεις για την πορεία της στο διάστημα του
τρέχοντος έτους. Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει περίπου το 20% της αξίας του
έναντι του δολαρίου, πέφτοντας θύμα της οικονομικής πολιτικής του Ερντογάν,
ωθώντας στην φτωχοποίηση μικρές επιχειρήσεις και χαμηλών εισοδημάτων τουρκικά
νοικοκυριά.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει στην Τουρκία σήμερα, μια αξιοπρόσεκτη θρησκευτική
μειονότητα, οι Αλεβίτες.
Η ιστορία τους δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, παρά το γεγονός ότι αποτελούν τη
μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα της χώρας: υπολογίζεται ότι φτάνουν τα 15
εκατ., αντιστοιχώντας περίπου στο 1/5 του συνολικού πληθυσμού.
Το όνομά τους προέρχεται από τον Αλί, ξάδερφο του Μωάμεθ και σύζυγο της κόρης
του, Φατιμά. Η βάση του αλεβιτισμού, μιας θρησκείας αιώνων, παραπέμπει στους
σιίτες, αλλά με επιρροές από τη φιλοσοφία των Σούφι, του μυστικισμού και του
ζωροαστρισμού, αλλά και από την ορθόδοξη πίστη και τους αρχαίους Έλληνες, ένας
φαινομενικά παράδοξος συνδυασμός, με έμφαση σε ουμανιστικές αξίες, τον σεβασμό
στη διαφορετικότητα και την ισότητα των δύο φύλων.
Oι γυναίκες δεν καλύπτουν τα μαλλιά τους και προσεύχονται μαζί με τους άνδρες
στους δικούς τους τόπους λατρείας. Κάποιοι δεν θεωρούν τους εαυτούς τους
μουσουλμάνους, ενώ άλλοι νιώθουν ότι αποτελούν παρακλάδι του Ισλάμ. Στην
πορεία τους στον 20ό αιώνα, οι συνήθως υπό διωγμό Αλεβίτες βρήκαν τη θέση τους
στη δημόσια ζωή του κοσμικού κράτους του Κεμάλ. Σταδιακά, όμως, πέρασαν ξανά
στο περιθώριο. Τη δεκαετία του ’70 στράφηκαν προς την Αριστερά, γεγονός που
ενίσχυσε την κόντρα τους με εθνικιστικές δυνάμεις της Τουρκίας, μια περίοδος
που σημαδεύτηκε από τη μαζική σφαγή εκατοντάδων Αλεβιτών από τους Γκρίζους
Λύκους στην πόλη Καχραμανμαράς το 1978.
Οι Αλεβίτες ήταν πάντα «κλεισμένοι» στις πολιτιστικές τους κοινότητες και
κινούνταν ηθελημένα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια αξιοπρόσεκτη κινητικότητα,
χρησιμοποιώντας τα ιδιόμορφα θρησκευτικά τους χαρακτηριστικά και εκφράζοντας
πιο έντονα πολιτικές θέσεις. Το πανίσχυρο τουρκικό κράτος προβληματίζεται
μήπως κάποιος ξένος δάκτυλος τους οργανώνει. Και αν τους οργανώνει με ποιο
στόχο;
Με δεδομένη την προεκλογική περίοδο στις ΗΠΑ σίγουρα δεν είναι οι Ηνωμένες
Πολιτείες ο υποβολέας. Οι συγκεχυμένες πληροφορίες δείχνουν προς τα μικρά
κρατίδια του αραβικού κόλπου.
Παρά την παντοκρατορία Ερντογάν η εσωτερική ζωή της Τουρκίας μοιάζει με
κινούμενη άμμο.