Το θέμα τίθεται και επανέρχεται κατά καιρούς με διάφορες αφορμές. Έχουν
γραφτεί πολλά και συνεχίζουν να γράφονται.
Η επιλογή της δωρεάν παραχωρήσεως ΤΟΜΑ Μ2 Bradley από αμερικανικό πλεονάζον
υλικό (ΕDA), φαντάζει ως ιδανική περίπτωση καλύψεως σοβαρής επιχειρησιακής
απαιτήσεως του Ελληνικού Στρατού, με χαμηλό κόστος. Υπάρχουν όμως πράγματα που
πολλοί αγνοούν, τόσο ως προς την υπόθεση αυτή καθ’ αυτή των συγκεκριμένων
ΤΟΜΑ, όσο και ως προς τον όλο “μηχανισμό” των παραχωρήσεων πλεονάζοντος
αμερικανικού υλικού. Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε εδώ εν συντομία κάποια
στοιχεία, ώστε να αποκτηθεί αντίληψη της “μεγάλης” εικόνας.
Το ιστορικό του ενδιαφέροντος για Μ2 Bradley
Από πλευράς ιστορικού, μπορούμε να πούμε ότι αρχική εκδήλωση ενδιαφέροντος από
πλευράς ΓΕΣ, είχαμε τον Σεπτέμβριο του 2017, όταν επιδιώχθηκε η απόκτηση 500
M2 Bradley ως EDA. Οι επαφές με την αμερικανική πλευρά για το συγκεκριμένο
ζήτημα διήρκεσαν μέχρι τα μέσα του 2018 αλλά το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό.
Η αμερικανική πλευρά ενημέρωσε για παραχώρηση 367 ΤΟΜΑ, τα οποία όμως
διαπιστώθηκε ότι ανήκαν στην έκδοση Μ2Α0 και επί της ουσίας δεν ήταν δυνατή η
επαναφορά τους σε ενέργεια. Εν συντομία, τα οχήματα ήταν γυμνά από οπλισμό,
επικοινωνίες και ενδοεπικοινωνίες και δεν ήταν βέβαιο ότι μπορούσαν να βρεθούν
τα υπόλοιπα όπλα καθώς, επί παραδείγματι, ο εκτοξευτής αντιαρματικών πυραύλων
TOW είχε παύσει να υποστηρίζεται, και δεν υπήρχε διαθέσιμο απόθεμα
ανταλλακτικών, ούτε δόθηκαν σαφείς απαντήσεις για την υποστήριξή τους από
εταιρείες του χώρου.
Με απλά λόγια, οι Αμερικανοί πρόσφεραν “σαπάκια”, χωρίς να είναι σε θέση να
εξασφαλίσουν τίποτα γι’ αυτά, πέραν της παραχωρήσεώς τους.
Μοιραίως, το ΓΕΣ αποφάσισε ότι δεν ενδιαφερόταν για τα οχήματα, καθώς η
επαναφορά τους σε ενέργεια κρινόταν οικονομικώς ασύμφορη.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2020, το ΓΕΣ επανήλθε στο θέμα, ζητώντας αυτή την φορά να
ενημερωθεί για δυνατότητα παραχωρήσεως 300 ΤΟΜΑ εκδόσεως Μ2Α2 Bradley
(εσφαλμένως είχαμε γράψει για 200 οχήματα όταν αποκαλύψαμε στον ΔΟΥΡΕΙΟ ΙΠΠΟ
την εξέλιξη). Οι Αμερικανοί όμως απάντησαν ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμα οχήματα
της συγκεκριμένης εκδόσεως ως EDA, παρά μόνο περίπου 250 που αποτελούσαν
“στρατιωτικό απόθεμα” και η απόκτησή τους θα κόστιζε 3-5 εκατ. $ ανά όχημα!
Το ΓΕΣ επέμεινε να ζητεί την διάθεση Μ2Α2 ως EDA, δηλαδή για δωρεάν
παραχώρηση.
Κατά τα φαινόμενα, η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι εφόσον εξασφαλιστούν τα
οχήματα και έλθουν στην Ελλάδα με συμβολικό μόνο κόστος για τα έξοδα
μεταφοράς, ο Ελληνικός Στρατός θα φροντίσει να τα αξιοποιήσει αφού πρώτα τα
“σουλουπώσει” σε κάποιο Εργοστάσιο Βάσεως. Το κόστος θεωρείται ότι θα είναι
βατό καθώς θα περιορισθεί σε εργασίες επισκευών, στην προμήθεια υλικών
επικοινωνιών, ενδοεπικοινωνιών, αποθέματος πυρομαχικών και ανταλλακτικών.
Η συγκεκριμένη αντίληψη εφαρμόσθηκε μέχρι τώρα σε ανάλογα υλικά που
παραλήφθηκαν, όπως τα ΤΟΜΠ Μ113. Όμως το ΤΟΜΑ δεν είναι ένα “βασικό” ΤΟΜΠ που
μάλιστα βρίσκεται ήδη σε υπηρεσία με τον Ελληνικό Στρατό. Και στο σημείο αυτό,
κανέναν δεν φαίνεται να έχει απασχολήσει το γεγονός για ποιον λόγο οι
Αμερικανοί δεν αποδέσμευσαν ποτέ στον Ελληνικό Στρατό ούτε καν αναβαθμισμένα
ΤΟΜΠ εκδόσεως Μ113Α3, αλλά περιορίστηκαν σε υποδεέστερα Α2.
Το VETO των κατασκευαστών στον μηχανισμό EDA
Η “σκληρή” πραγματικότητα που δεν είναι γνωστή ευρύτερα και πιθανώς αγνοεί
μεγάλη μερίδα και των στρατιωτικών, είναι ότι στην διαδικασία της παραχωρήσεως
υλικού EDA από τις ΗΠΑ, μια από τις πρώτες ενέργειες που γίνεται είναι να
ερωτηθεί πρώτα ο κατασκευαστής, εάν έχει αντίρρηση για την διάθεση του κάθε
υλικού. Αυτό γίνεται επειδή οι υπηρεσίες του αμερικανικού κράτους θέλουν να
διασφαλίσουν ότι η παραχώρηση του υλικού δεν θα βλάψει τα συμφέροντα των
αμερικανικών αμυντικών βιομηχανιών.
Εάν επί παραδείγματι, η Ελλάδα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Χ
αμερικανική εταιρεία με σκοπό να προμηθευτεί ένα τεθωρακισμένο όχημα και
παραλλήλως έχει κινηθεί επιδιώκοντας να εξασφαλίσει δωρεάν ως EDA έναν
παλαιότερο τύπο οχήματος της κατηγορίας, τότε η παραχώρηση του τελευταίου,
μπορεί να χαλάσει την δουλειά για σύμβαση προμήθειας του πιο σύγχρονου
τεθωρακισμένου που προωθεί η ίδια εταιρεία.
Με την λογική αυτή, στην Ελλάδα δεν παραχωρούνται Μ113Α3, επειδή η
κατασκευάστρια δεν εγκρίνει, διότι αποβλέπει στην εξασφάλιση συμβάσεως από
το ΓΕΣ με αντικείμενο τον εκσυγχρονισμό υφισταμένων Μ113Α1 στην έκδοση Α3
(πολύ πιθανό και με απάρτια τουρκικής κατασκευής). Δεν διακινδυνεύει ο
κατασκευαστής να χάσει οποιαδήποτε πιθανή δουλειά.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των Bradley. Ο κατασκευαστής έχει ερωτηθεί
και όπως ενημέρωσε το ODC στην Αθήνα, προϋπόθεση είναι η επαναφορά των Μ2Α2
σε λειτουργική κατάσταση από την εταιρεία, με το προαναφερθέν κόστος. Αυτό
ακριβώς έχει κάνει ο κατασκευαστής με την Κροατία, η οποία έχει συμφωνήσει
να του αναθέσει την επαναφορά σε λειτουργία αλλά και τον εκσυγχρονισμό των
76 M2A2 ODS, συνολικού κόστους 757 εκατ. $ (τιμή μονάδος 10 εκατ. $ ανά
μονάδα!) συμπεριλαμβανομένων υπέρ των 1.700 πυραύλων TOW.
Εφόσον η BAE Systems γνωρίζει ότι το ΓΕΣ δεν έχει χρήματα ή δεν προτίθεται
να διαθέσει χρήματα για να της αναθέσει σύμβαση εκσυγχρονισμού Bradley, δεν
εγκρίνει την παραχώρησή τους ως EDA, όπως και δεν εγκρίνει την παραχώρηση
Μ113Α3, επειδή ελπίζει ότι μπορεί να εξασφαλίσει “πακέτο” εκσυγχρονισμού
υφισταμένων Μ113.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, μπορεί να γίνει κατανοητό για ποιον λόγο παραχωρήθηκαν
στην Ελλάδα προσφάτως Μ113Α2 και άλλα ΤΟΜΠ, δόθηκαν τα ελικόπτερα OH-58D
Kiowa Warrior και σήμερα προσφέρονται τα τεθωρακισμένα Μ1117.
Όσο περισσότερα παλαιότερα Μ113 συσσωρεύονται στον Ελληνικό Στρατό,
αυξάνεται η πίεση για υποβολή μέρους αυτών σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, που
θα ενδιαφερθεί να διεκδικήσει η BAE Systems.
Τα OH-58D παραχωρήθηκαν επειδή η Bell Helicopter που είδε τα ελικόπτερά της
να αποσύρονται από τον Στρατό των ΗΠΑ, διακρίνει έναν νέο πελάτη και
ευκαιρία εξασφαλίσεως εσόδων από την πώληση ανταλλακτικών και υπηρεσιών
τεχνικής υποστηρίξεως. Εξάλλου, εντός του 2021 αναμένεται να υπογραφεί
σύμβαση FOS για τα OH-58D κόστους 34 εκατ. € μέσω αναχρηματοδοτήσεως της LOA
GR-B-IBX με την οποία αποκτήθηκαν τα ελικόπτερα.
Στην περίπτωση των τεθωρακισμένων οχημάτων Μ1117 Guardian, η Textron Systems
δεν είχε αντίρρηση να παραχωρηθεί μεγάλος αριθμός οχημάτων, καθώς βρίσκει
στον Ελληνικό Στρατό έναν νέο πελάτη από τον οποίο αναμένει μελλοντικό έργο
πωλήσεων ανταλλακτικών και υπηρεσιών υποστηρίξεως. Για την εξασφάλιση των
οχημάτων, μέχρι σήμερα έχουν προϋπολογισθεί 50 εκατ. €. Δεν φαίνεται όμως με
το κόστος αυτό να καλύπτονται τα όπλα, ούτε απόθεμα ανταλλακτικών, συνεπώς
θα απαιτηθεί πρόσθετη δαπάνη ενώ και ο εφοδιασμός των οχημάτων με συστήματα
επικοινωνιών και ενδοεπικοινωνιών, θα αυξήσει περαιτέρω το κόστος.
Είναι σαφές ότι μέσα από μια διαδικασία η οποία εκ πρώτης όψεως μπορεί να
προσφέρει ενίσχυση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, οι ΗΠΑ εξασφαλίζουν
μεταξύ των πολλών άλλων και περαιτέρω έργο για τις αμυντικές βιομηχανίες
τους.
Θα ήταν πολλαπλώς ωφέλιμο για την Ελλάδα, να καταστεί αντιληπτό κυρίως από
τους στρατιωτικούς, ότι όσο περισσότερα αναμένουν από τέτοιες διαδικασίες,
όχι μόνο επαυξάνουν την εξάρτηση από ξένους κατασκευαστές αλλά παραλλήλως
ζημιώνουν την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, η οποία ενδεχομένως να είναι σε
θέση να προσφέρει ανταγωνιστικές λύσεις από πλευράς κόστους προς απόδοση. Εν
προκειμένω, μπορούμε να πούμε ότι είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία μέχρι
σήμερα των στρατιωτικών και πολιτικών ηγεσιών, έναντι σοβαρών ελληνικών
προτάσεων που έχουν κατατεθεί για τον εκσυγχρονισμό υπαρχόντων
τεθωρακισμένων οχημάτων του Ελληνικού Στρατού.
Η EODH στην Χαλκιδική, έχει παρουσιάσει προτάσεις εκσυγχρονισμού των ΤΟΜΠ
Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ ενώ αναπτύσσει το τεθωρακισμένο όχημα ΟΠΛΙΤΗΣ (4×4) αλλά
μπορεί να προσφέρει και πακέτα αναβαθμίσεως των θωρακίσεων αρμάτων μάχης
Leopard 1/2.
Αντί να συνεχίζουμε να παρακαλάμε σαν γύφτοι για “σαπάκια”, μήπως είναι
καλύτερα να σταθούμε με λίγο περισσότερη υπερηφάνεια και να κάνουμε το
εντελώς ρητορικό ερώτημα (με σκοπό και μόνο να αναδειχθεί η ουσία) πόσα
οχήματα ΟΠΛΙΤΗΣ θα μπορούσαν να παραγγελθούν με τα 50+ εκατ. € που θα
δαπανηθούν για τα Μ1117 Guardian και τα ευρύτερα οφέλη που θα προέκυπταν;
Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχει “συγκινήσει”. Η δικαιολογία είναι ότι αυτός που
αποφασίζει είναι η πολιτική ηγεσία… Οι στρατιωτικοί είναι απλώς ο χρήστης,
λένε. Παρακολουθούμε λοιπόν αυτές τις ημέρες την κυβέρνηση να προχωρά έναν
σχεδιασμό 105 προγραμμάτων που αφορούν κατά 95% αναθέσεις συμβάσεων
δισεκατομμυρίων σε ξένους κατασκευαστές και παράλληλα δεν δίνει δεκάρα για
αναπτυξιακές προτάσεις καθαρά ελληνικών προϊόντων που θα δώσουν προοπτική.
Καθόλου τυχαία, η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε από πλευράς εγχώριας
καλύψεως των εξοπλιστικών μας αναγκών.