Η Αγκυρα βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερα περίπλοκο και κρίσιμο σταυροδρόμι σε ό,τι
αφορά τις διεθνείς, ευρωατλαντικές, ευρασιατικές και περιφερειακές εξελίξεις,
αφού τα ανοικτά θέματα είναι πάρα πολλά, η παρουσία της αρκετά υπολογίσιμη σε
υπό αποσταθεροποίηση μέτωπα (Μέση Ανατολή – Υπερκαυκασία – Λιβύη), και συνεπώς
ο Ερντογάν, η κυβερνώσα ελίτ, ως και η κατά γενική ομολογία διαχρονικά
ευέλικτη/πονηρή διπλωματία της, θα κληθούν να λάβουν τουλάχιστον κάποιες
θέσεις σχετικά με τη μελλοντική πολιτική, στρατιωτική, οικονομική, κλιματική
και ανθρωπιστική εμπλοκή και παρουσία της.
Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*
Οι διεθνείς εξελίξεις στο σήμερα και στο αύριο κινούνται με εντυπωσιακή
ταχύτητα, συμμαχίες κλονίζονται, τα μέτωπα είναι πολλά σε Καύκασο, Κεντρική
Ασία, Υεμένη, Αφγανιστάν, πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, Μιανμάρ, Βόρεια Κορέα,
επιθετική συμπεριφορά Πεκίνου και Μόσχας, εντάσεις σε θαλάσσιους χώρους
(Ανατολική Μεσόγειος, Νότια Σινική Θάλασσα), κλιματικές επιπτώσεις σε θέματα
ασφαλείας, η ινδο-πακιστανική διένεξη στο Κασμίρ, Βενεζουέλα, το μετά Covid-
19 τοπίο, Λιβύη, κουρδικές περιοχές, Αρκτικός Κύκλος κ.ά. Συνεπώς, παρά την
επιστροφή των ΗΠΑ σταδιακά σε ορισμένες περιοχές της υδρογείου, ελλοχεύουν
πολλοί κίνδυνοι ως και απειλές. Συνεπώς, η Τουρκία, που κατέχει πολύ σημαντική
ως και στρατηγική θέση στον παγκόσμιο χάρτη γεωπολιτικά και όχι μόνο, θα
πρέπει να αξιολογήσει προς τα πού θα στραφεί (δυτικά, ανατολικά, ισορροπώντας
προς τις δύο περιοχές κ.λπ.).
Πρώτο: Να παραμείνει πλήρως εντεταγμένη στο δυτικό στρατόπεδο, δηλαδή σταθερά
μέσα στο ΝΑΤΟ, και σταδιακά να επιδιώκει την ενίσχυση των σχέσεών της με την
Ε.Ε. και άλλους οργανισμούς (π.χ. στο Συμβούλιο της Ευρώπης). Αυτό σημαίνει
απαγκίστρωση από τους όποιους «εναγκαλισμούς» και λυκοφιλίες με τη Μόσχα, το
Πεκίνο και την Τεχεράνη. Επίσης, απενεργοποίηση ή άμεση επιδίωξη σχετικής
λύσης για τους S-400 με τη Μόσχα, αποδυνάμωση επαφών με τη διαδικασία Αστάνα
για το Συριακό, χαλάρωση κάποιων ακραίων ενεργειών κατά των Κούρδων, αλλά, αν
επιλέξει τη Δύση, δεν σημαίνει ότι θα αποχωρήσει από Βόρεια Συρία, Λιβύη,
Σομαλία, υποστήριξη σε Αζερμπαϊτζάν και, φυσικά, ενεργό ρόλο στο Αφγανιστάν. Η
παρουσία της Τουρκίας στις συγκεκριμένες ζώνες εξυπηρετεί και διευκολύνει τα
δυτικά συμφέροντα.
Η Τουρκία συμμετέχει στις μικτές ναυτικές μονάδες του ΝΑΤΟ σε Μεσόγειο -Μαύρη
Θάλασσα, φιλοξενεί το Στρατηγείο Χερσαίων Δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη,
διαθέτει τη βάση του Ιντσιρλίκ στην USAF μαζί με τα 50-55 τακτικά πυρηνικά
όπλα/βόμβες βαρύτητας Β61 των ΗΠΑ, παρέχει διευκολύνσεις στους Αμερικανούς στο
αεροδρόμιο Ντιγιαρμπακίρ, στην Κωνσταντινούπολη έχει έδρα το Στρατηγείο
δυνάμεων ταχείας ανάπτυξης/NRDC-TR του ΝΑΤΟ, ενώ στη Μαλάτεια είναι το
τεραστίων διαστάσεων ραντάρ AA/TPY-2 αντιπυραυλικής άμυνας και «ιδιαίτερα
προωθημένων υπηρεσιών…» σε υποστήριξη των ΗΠΑ – ΝΑΤΟ.
Η Τουρκία δεν πρόκειται να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, ενώ έχει διδαχθεί από τα
λάθη της Ελλάδος της και Γαλλίας, που έτρεχαν να επιστρέψουν στον
ευρωατλαντικό χώρο την περίοδο 1975-1980 και 2001-2009 αντίστοιχα. Συνεπώς -αν
και θα προκαλεί «εντάσεις» με τους Αμερικανούς- τουλάχιστον για τα επόμενα
χρόνια θα παραμένει στρατιωτικο-πολιτικά στην Ατλαντική Συμμαχία. Πολλά θα
εξαρτηθούν και από το εύρος των ερντογανικών επιλογών. Ενώ θα λοξοκοιτάζει
προς το πυρηνικό Πακιστάν…
Δεύτερο: Να στραφεί προς την ανερχόμενη οικονομικά Ανατολή, μέσω της σύναψης
πολλών συμφωνιών με τη Ρωσία ή την Κίνα και τη συνδρομή των Κεντροασιατικών
Δημοκρατιών (στις οποίες έχει σημαντική πολιτικο-πολιτιστικο-στρατιωτική
επιρροή). Δηλαδή σε Καζακστάν, Κιργιζία, Τουρκμενιστάν,
Ουζμπεκιστάν-Τατζικιστάν (το οποίο σήμερα επισκέπτεται ο ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου)… Η
Αγκυρα τα τελευταία χρόνια έχει συνδεθεί πολύ με τις χώρες-μέλη του ASEAN
(Νοτιοανατολική Ασία), με τη Νότια Κορέα, ενώ διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με
το Πακιστάν (συν στον πυρηνικό) και το Αζερμπαϊτζάν. Η Τουρκία πουλάει οπλικά
συστήματα εγχώριας παραγωγής στα πλείστα κράτη της ανωτέρω περιοχής. Διατηρεί
30 πρεσβείες σε όλη την Ασία, και τα τελευταία χρόνια εγκαινίασε αρκετές
πρεσβείες σε αρκετά κράτη και συνολικά τα τελευταία 13 χρόνια 30 προξενεία
(έχω ημερομηνιακά και γεωγραφικά τον πλήρη κατάλογο).
Στην Ασία-Ειρηνικό η Αγκυρα είναι πολύ δραστήρια, μέσω του Συμβουλίου
Τουρκικών Γλωσσών, του Ινστιτούτου Yunus Emre και της γνωστής ΤΙΚΑ για
διεθνείς αναπτυξιακές συνεργασίες. Συμμετέχει στην Ασιατική Κοινοβουλευτική
Συνέλευση, στον Διάλογο Συνεργασιακής Ασιατικής Οικονομικής Ζώνης, στο Belt
and Road Initiative της Κίνας, στην οργάνωση Developed 8, στην Ομάδα «Καρδιά
Ασίας – Κωνσταντινούπολης (στην οποία συμπροεδρεύει με το Αφγανιστάν από το
2011) κ.ά. Συνεπώς, πολιτικο-πολιτιστικο-ενεργειακά έχει συγκλίνει αρκετά προς
την Ανατολή, ενώ έχει υπογράψει αρκετές «πονηρές» αόρατες ή ημιορατές
συνεργασίες σε πυρηνικά-πυραυλικά και άλλα συναφή θέματα. Η στενή συνεργασία
με το Κατάρ (του οποίου για άλλη μία φορά ο ΥΠΕΞ του Εμιράτου ήταν χθες στην
Αγκυρα και συναντήθηκε επί δύο ώρες προσωπικά με τον Ερντογάν) τη διευκολύνει
σε διάφορα πλαίσια… Συμπερασματικά, η Τουρκία «θα παίξει πολύ ενεργά και το
χαρτί της Ανατολής», που συμπλέει με τις μεγάλες αναθεωρητικές φιλοδοξίες του
Ερντογάν, ενώ παρακολουθεί και τις ενέργειες των Αμερικανών στη λεκάνη Ασίας –
Ειρηνικού.
Τρίτο: Επειδή δεν είναι όλα στη ζωή και στη διπλωματία «άσπρο-μαύρο», αλλά και
αποχρώσεις του γκρι, εκτιμάται ότι, παρά την επικείμενη χειροτέρευση της
διεθνούς κατάστασης, με τάσεις επιλεκτικής ψυχροπολεμικής εμφάνισης», η Αγκυρα
θα επιδιώξει να ελίσσεται μεταξύ Ανατολής και Δύσης, προσπαθώντας να
αναβαθμίσει τη θέση της και να εκμεταλλευτεί καταστάσεις. Οι Τούρκοι ανέκαθεν
ήσαν γνωστοί για τους ελιγμούς, τα παζαρέματα και τη διπροσωπία τους. Οπως ο
Ιανός που είχε ανάλογα δύο πρόσωπα. Συνεπώς, θα ισχύει το «βλέποντας και
κάνοντας». Θέμα-κλειδί είναι η περίπτωση των ρωσικών S-400. Πάνω σε αυτό θα
κριθούν πολλά. Και οι ΗΠΑ ανάλογα θα ελίσσονται. Ετοιμάζουν διάφορα κατά της
Ρωσίας και Κίνας, ενώ χθες ο Μπάιντεν προσκάλεσε τον Ερντογάν στη μεγάλη
διεθνή διάσκεψη για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη στις
22-23 Απριλίου μαζί με άλλους 40 ηγέτες κρατών. Αναμένονται πολύ σοβαρές και
πολυδιάστατες εξελίξεις…
*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής