Παρακολουθώντας τις υπερβολές που γράφονται για τα υποβρύχια 214, που τείνουν
να δημιουργήσουν την επικίνδυνη ψευδαίσθηση της υπεροχής στις θάλασσες και
μόνο με αυτά, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψη πολλά άλλα που παρατίθενται στο
κείμενο, ας δούμε τι είναι το στρατηγικό οπλικό σύστημα και τι όχι:
1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Γράφει ο Υπνχος εα ΠΝ Στέλιος Φενέκος πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών
Ας κάνουμε μία θεμελιώδη διάκριση:
Στρατηγικό αποτέλεσμα δεν επέρχεται οπωσδήποτε με προβολή μεγάλης
καταστροφικής ισχύος.
Στρατηγικό αποτέλεσμα μπορεί να επέλθει από οιονδήποτε από τους συντελεστές
ισχύος της χώρας (Πολιτικό, διπλωματικό, οικονομικό, αμυντικό κλπ) και
χαρακτηρίζεται ως τέτοιο, όταν μπορεί να κάμψει σημαντικά την ισχύ είτε το
ηθικό του αντιπάλου, σε βαθμό που να δημιουργεί καθοριστικό συγκριτικό
πλεονέκτημα ισχύος στο πεδίο αντιπαράθεσης για εμάς.
Η διάκριση σκληρής και ήπιας ισχύος που γίνεται από πολλούς (χωρίς να πάνε σε
βάθος επί των αποτελεσμάτων), κατά την άποψή μου θα πρέπει να αξιολογείται και
από την σκληρότητα και την καταστροφική δριμύτητα των αποτελεσμάτων σε βάθος
ορατού ορίζοντα και όχι από τα μέσα μόνο που χρησιμοποιεί κάποιος για τα
αποτελέσματα. Γιατί μπορεί π.χ. να χρησιμοποιήσει διπλωματικά μέσα αποκλεισμού
μίας χώρας και σε μερικά χρόνια να έχουν πεθάνει χιλιάδες άμαχοι από ασιτία.
Ήπια προβολή ισχύος-σκληρά αποτελέσματα.
Καταστροφικό κτύπημα μπορεί να είναι μεγάλης καταστροφικής ισχύος αλλά να μην
έχει στρατηγικά αποτελέσματα, αφού εάν δεν μπορεί να κάμψει την ικανότητα του
αντιπάλου να συνεχίσει να μάχεται και να ανταποδίδει τα κτυπήματα τώρα ή στο
βάθος του ορατού ορίζοντα, συνεργατικά και με άλλες δράσεις. Συνεπώς δεν
έχει κάθε καταστροφικό κτύπημα μεγάλης ισχύος στρατηγικό
αποτέλεσμα.
2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΟΠΛΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
Ως "στρατηγικό οπλικό σύστημα" στην εποχή μας μπορεί να
χαρακτηρισθεί οποιοδήποτε οπλικό σύστημα έχει σχεδιαστεί για να
χτυπήσει έναν αντίπαλο στην πηγή της στρατιωτικής, οικονομικής ή πολιτικής του
ισχύος, και ως αποτέλεσμα, να μπορεί να μειώσει σημαντικά τους συντελεστές
ισχύος του, δημιουργώντας συγκριτικό πλεονέκτημα ισχύος προς όφελός μας είτε
το αποτέλεσμα της χρήσης του όπλου να είναι τέτοιας ποιότητας και δριμύτητας,
ώστε να μπορεί να κάμψει την θέληση του αντιπάλου για να συνεχίσει να μάχεται
.
Στην πράξη, αυτό μπορεί να σημαίνει μαζική καταστροφή πόλεων, εργοστασίων,
στρατιωτικών βάσεων και δυνατοτήτων, υποδομών, μεταφορών και επικοινωνιών ενός
έθνους (ποσοτικά χαρακτηριστικά), αλλά και της ίδιας της κυβέρνησης ή
συγκεκριμένων στόχων, που την συγκεκριμένη στιγμή αξιολογούνται ως ζωτικοί και
μεγάλης σημασίας για τον αντίπαλο (ποιοτικά χαρακτηριστικά) (π.χ. μία ομάδα
καταδρομών στα Ίμια έκαμψε την θέλησή μας για μάχη).
Σε κάθε περίπτωση το στρατηγικό αποτέλεσμα αξιολογείται ως τέτοιο, από το πως
ο αντίπαλος το αντιλαμβάνεται , εάν πραγματικά η καταστροφή είναι αφόρητη για
τον αντίπαλο και εάν το ηθικό του πράγματι κάμπτεται από την καταστροφική
δριμύτητα του οπλικού συστήματος που χρησιμοποιήθηκε.
(π.χ. Ο πόλεμος του Βιετνάμ, οι Ρώσοι στο Αφγανιστάν δεν κατάφεραν να
επιφέρουν στρατηγικό αποτέλεσμα, παρά την δριμύτητα και τον όγκο των οπλικών
συστημάτων που χρησιμοποίησαν και την σκληρότητα των αποτελεσμάτων).
Τα στρατηγικά οπλικά συστήματα συνεπώς πρέπει να μπορούν να επιφέρουν
αφόρητα πλήγματα μεγάλης ισχύος και τέτοια όπλα σήμερα που λειτουργούν έτσι
(είτε πραγματικά αποτρεπτικά σε στρατηγικό επίπεδο), λόγω της μεγάλης
καταστροφικής ικανότητας τους, χρησιμοποιούν ατομικές ή θερμοπυρηνικές
κεφαλές, επειδή μόνο αυτά τα όπλα μπορούν να κάμψουν το ηθικό για μάχη, για
αντίσταση είτε επικράτηση, αφού έχουν επαρκή εκρηκτική ισχύ για να
καταστρέψουν με σχετική ευκολία και ταχύτητα, πόλεις ολόκληρες και μείζονες
συντελεστές ισχύος της αντιπάλου χώρας.
Ο όρος στρατηγικό οπλικό σύστημα δεν αναφέρεται μόνο στις εκρηκτικές συσκευές,
αλλά στα πολύπλοκα συστήματα παράδοσης που επιτρέπουν σε αυτές τις κεφαλές να
επιτύχουν τους στόχους τους.
Δηλαδή ένα πυρηνικό όπλο δεν καθίσταται από μόνο του στρατηγικό εάν δεν
υπάρχει και ο στρατηγικός φορέας, που είναι το μέσον που μεταφέρει με ακρίβεια
το πυρηνικό όπλο στον στόχο και μπορεί να είναι διηπειρωτικός βαλλιστικός
πύραυλος (intercontinental ballistic missile – ICBM- μεγάλης εμβέλειας
3.500 μίλια και πάνω ), βαλλιστικός πύραυλος ενδιάμεσης εμβέλειας
(Intermediate-range ballistic missile- IRBM με εμβέλεια από 600-3.500 μίλια) ,
βλήμα Cruise με πυρηνική κεφαλή ( με εμβέλειες που ξεκινάνε από 300 km και
φθάνουν και τα 5.500 km - ο στρατηγικός χαρακτήρας των Cruise missiles με
συμβατικές κεφαλές εξαρτάται από τον στόχο που κτυπήθηκε και τον αριθμό των
βλημάτων που βρήκαν στόχο – από μόνος του, επειδή κατέχεται από κάποια χώρα,
δεν μπορεί να θεωρηθεί οπωσδήποτε στρατηγικό όπλο), δορυφόρος, αεροσκάφος,
πλοίο ή υποβρύχιο. Υπάρχουν και τακτικά πυρηνικά όπλα που έχουν οπωσδήποτε
μικρότερη ισχύ και στοχεύουν σε περιορισμένης έκτασης προσβολή (σε έκταση και
σε καταστροφικά αποτελέσματα), που από μόνη της δεν μπορεί να επιφέρει την
κάμψη του αντιπάλου στον πόλεμο αλλά μπορεί να καθορίσει το αποτέλεσμα μίας
μάχης.
Στρατηγικού χαρακτήρα επίσης μπορεί να χαρακτηρισθεί και η μητέρα όλων των
συμβατικών βομβών τεράστιας ισχύος (BGU-43, ή MOAB - Massive Ordinance Air
Blast).
Μπορεί όμως να υπάρξουν κτυπήματα με συμβατικά και τακτικά πυρηνικά
βλήματα, μικρότερης μεν έκτασης και καταστροφικού αποτελέσματος μεγάλης όμως
ψυχολογικής επίδρασης, που να συνεισφέρει καθοριστικά στην κάμψη του ηθικού
του αντιπάλου και στην επιθυμία του να μάχεται.
Συνεπώς η έννοια του στρατηγικού όπλου (που έχει κυρίως ποσοτικά
χαρακτηριστικά, εξαρτάται δηλαδή από τα χαρακτηριστικά μεγάλης ισχύος
του όπλου), είναι εσωτερική της έννοιας του στρατηγικού κτυπήματος, το
οποίο μπορεί εκτός από τα ποσοτικά να έχει και ποιοτικά χαρακτηριστικά
και μπορεί επέλθει και από άλλα όπλα και φορείς (διάγραμμα Venn).
3. ΒΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΠΥΡΑΥΛΟΙ ΕΝΑΝΤΙ ΠΥΡΑΥΛΩΝ CRUISE
Οι περισσότεροι από τους πυραύλους που τείνουμε να θεωρούμε ως στρατηγικά όπλα
είναι βαλλιστικοί πύραυλοι. Ωστόσο, οι βαλλιστικοί πύραυλοι δεν είναι
απαραίτητα στρατηγικά όπλα.
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι είναι σχεδιασμένοι να ταξιδεύουν σε πολύ μεγάλες
αποστάσεις. Ο λόγος που ονομάζονται βαλλιστικοί είναι γιατί το
όπλο ίπταται ψηλά στην ατμόσφαιρα είτε στο διάστημα και μετά πέφτει προς τον
στόχο με βαλλιστική τροχιά.
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι έχουν συνήθως πυρηνικές κεφαλές και είναι στρατηγικά
όπλα. Υπάρχουν όμως και βαλλιστικοί πύραυλοι με συμβατικές κεφαλές, που δεν
είναι στρατηγικά όπλα λόγω της μειωμένης ισχύος καταστροφικού αποτελέσματος
που μπορούν να επιτύχουν (π.χ. οι SCUD που χρησιμοποίησε το Ιράκ κατά τη
διάρκεια του πολέμου του εναντίον του Ιράν και επίσης εναντίον της Σαουδικής
Αραβίας και του Ισραήλ κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Desert Storm το 1991,
δεν ήταν στρατηγικά όπλα ούτε κατάφεραν στρατηγικό αποτέλεσμα).
Το βαλλιστικού τύπου ίχνος πτήσης των πυραύλων αυτών διαφέρει σημαντικά από το
ίχνος πτήσης που μπορεί να ακολουθήσει ένας πύραυλος Cruise. Ένας
πύραυλος cruise παραμένει στην ατμόσφαιρα καθ 'όλη τη διάρκεια της
πτήσης του, με επιλογή ύψους πτήσεως. Ο τύπος πυραύλου βασίζεται στην
ατμόσφαιρα για πτήση, επειδή αναπτύσσει πτερύγια για να μπορεί να ίπταται, να
μεταβάλλει τη διαδρομή πτήσης του και να προσεγγίζει έναν στόχο από
διαφορετικές κατευθύνσεις.
Ο πιο γνωστός πύραυλος Cruise σήμερα είναι ο TOMAHAWK ΗΠΑ, ο Γαλλικός
SCLAP-E, o Τουρκικός ATMACA κλπ, Οι πύραυλοι cruise είναι συνήθως πολύ
μικρότεροι από τους βαλλιστικούς και συνήθως φέρουν μικρότερο φορτίο
. Μπορούν να φέρουν και πυρηνικές κεφαλές, οπότε αποκτούν στρατηγικό
χαρακτήρα όπλου λόγω της ισχύος του καταστροφικού αποτελέσματος (ποσοτικά
χαρακτηριστικά), είτε συμβατικές κεφαλές χαμηλότερης ισχύος, και τότε η
στρατηγική τους σημασία εξαρτάται κυρίως από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά
επιλογής στόχους (με ακρίβεια).
4. ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΟΠΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Οι φορείς στρατηγικών βλημάτων από μόνοι τους, χωρίς αυτά τα όπλα (αν και
δυνητικά μπορούν να φέρουν), δεν είναι οπωσδήποτε στρατηγικά οπλικά συστήματα.
Αποκτούν τον χαρακτήρα αυτόν, εάν φέρουν πάνω τους τα στρατηγικά βλήματα που
προαναφέραμε.
Συνεπώς αυτό που καθιστά τον φορέα στρατηγικό οπλικό σύστημα στο πεδίο είναι
τα βλήματα που φέρει (τα έχει δηλαδή επάνω του).
Συνεπώς μία φρεγάτα, ή ένα υποβρύχιο που φέρει συμβατικά τακτικά όπλα επ’
ουδενί μπορεί να χαρακτηριστεί ως στρατηγικό μέσον, που να μπορεί να
καθορίσει την έκβαση του πολέμου λόγω της επιβολής κτυπήματος ισχύος του όπλου
(ποσοτικό χαρακτηριστικό).
Μπορεί όμως να καταστεί στρατηγικό μέσον, εάν ο τρόπος επιχειρησιακής
αξιοποίησης των όπλων και συστημάτων του μπορούν να επιφέρουν τα ποιοτικά
κτυπήματα που να κάμψουν την θέληση τους αντιπάλου για να πολεμήσει, γιατί
ακριβώς ο αντίπαλος τα αξιολογεί ως τέτοια.
Π.χ. ο Αβέρωφ στου Βαλκανικούς πολέμους χρειάστηκε μία μόνο ναυμαχία και 21
κανονιοβολισμούς για να κυριαρχήσει η χώρα, αφού έκαμψε το ηθικό του
αντιπάλου για να συνεχίσει να πολεμάει και ως εκ τούτου το αποτέλεσμα ήταν
ποιοτικά στρατηγικό.
π.χ. Η απόβαση μίας ομάδας Τούρκων καταδρομέων με ελαφρύ οπλισμό πάνω στην
βραχονησίδα των Ιμίων, είχε στρατηγικό αποτέλεσμα γιατί έκαμψε το ηθικό μας
για να αντιδράσουμε και την επιθυμία μας για μάχη.π.χ. Η βύθιση του
Αργεντίνικου θωρηκτού Belgrano από το Αγγλικό υποβρύχιο με παλαιά συμβατική
τορπίλη ευθυτενούς τροχιά, είχε ως αποτέλεσμα να βουλιάξει αύτανδρο με
900 θύματα και μαζί του βούλιαξε και το ηθικό των Αργεντινών για να
συνεχίσουν να μάχονται.
Συνεπώς τα Υ/Β 214, από μόνα τους, χωρίς κατάλληλα όπλα δεν συνιστούν
στρατηγικό οπλικό σύστημα. Ακόμη όμως και αν εξοπλιστούν με τα πιο σύγχρονα
όπλα, παρά το γεγονός ότι έχουν χαρακτηριστικά (λόγω της αναερόβιας
δυνατότητάς τους) που τα βρίσκουμε στα πυρηνικά υποβρύχια, εν τούτοις δεν
μπορεί γενικά να χαρακτηριστούν ως στρατηγικά μέσα, αφού δεν
φέρουν στρατηγικού χαρακτήρα βλήματα.
Θα μπορούσαν να καταστούν στρατηγικού χαρακτήρα, εάν τα ποιοτικά
χαρακτηριστικά του στόχου τους είχαν στρατηγική σημασία για τον αντίπαλο (όπως
π.χ. έγινε στρατηγικό το κτύπημα του Belgrano από την βολή μίας τορπίλης
ευθυτενούς τροχιάς).
Αλλά ως τέτοια θα μπορούσαν να είναι όλες οι μονάδες κρούσεως του Στόλου μας,
όπως και τα αεροσκάφη της Π.Α. ή οποιοδήποτε άλλο οπλικό σύστημα που μπορεί να
επιφέρει το κτύπημα αυτό (που χαρακτηρίζει ο αντίπαλος ως στρατηγικό και
επιφέρει καθοριστική υπεροχή μας στους συντελεστές ισχύος έναντι του
αντιπάλου είτε λειτουργεί αποτρεπτικά κάμπτοντας το ηθικό του και την βούληση
για να συνεχίσει να μάχεται).
Για να υπάρξει συνεπώς στρατηγικό κτύπημα από συμβατικά οπλικά συστήματα, θα
πρέπει να υπάρχει συνδυασμός απόφασης από την πλευρά μας για το κτύπημα αυτό,
μαζί με τα κατάλληλα συμβατικά όπλα που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να
υλοποιήσουν την κατάλληλη επιχειρησιακή αποστολή, με επιτυχία στόχευσης στόχου
που ο αντίπαλος αντιλαμβάνεται στην συνείδησή του ως στρατηγικού
χαρακτήρα, και που η επιβολή του θα τον αναγκάζει να επιλέξει να μην δράσει,
να υποχωρήσει, η και να απωλέσει το ηθικό και την βούληση για να
συνεχίσει να μάχεται.
5. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΙΣΧΥΟΣ
Πολύ σημαντικότερη συνεπώς έναντι ενός οιουδήποτε συμβατικού οπλικού
συστήματος είναι η συνέργεια που πρέπει να υπάρχει μεταξύ όλων των συντελεστών
ισχύος μίας χώρας, και όσον αφορά τα οπλικά συστήματα, το πολλαπλασιαστικό
αποτέλεσμα που μπορεί να επιτευχθεί από τις συνέργειες των κλάδων των ενόπλων
δυνάμεων και των οπλικών τους συστημάτων, που με κατάλληλη επιχειρησιακή δράση
μπορούν να επιφέρουν στρατηγικό ποιοτικό αποτέλεσμα έναντι του αντιπάλου (εάν
φυσικά δεν λειτουργεί κι αυτός έτσι).
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι έτσι η ισορροπία αμυντικής ισχύος έναντι του
αντιπάλου είναι στρατηγικό ποιοτικό χαρακτηριστικό και δεν πρέπει να
βαυκαλιζόμαστε ότι ολοκληρώθηκε επειδή έχουμε τα Υ/Β μόνο, ή επειδή θα
παίρνουμε μερικά αεροσκάφη κάθε χρόνο ή ακόμη και αν τελικά αποφασίσουμε να
πάρουμε τις καλύτερες φρεγάτες.
Αυτό που θα καταστήσει τα συμβατικά οπλικά συστήματα και φορείς που διαθέτουμε
ως δυνητικά στρατηγικού ποιοτικού χαρακτήρα συστήματα έναντι του αντιπάλου, θα
είναι η ποιότητα της ηγεσίας, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της απόφασης (στον
πόλεμο αποφάσεων) οι επιχειρησιακές συνέργειες των Ε.Δ. σε όλες τις διαστάσεις
για την κάλυψη του ζωτικού μας χώρου, η ικανότητα να επιτυγχάνουμε με τα
κατάλληλα συμβατικά όπλα συγκεκριμένα επιχειρησιακά αποτελέσματα, ποιοτικού
στρατηγικού χαρακτήρα για τον αντίπαλο και οπωσδήποτε το ηθικό μας και η
βούληση μας να συνεχίσουμε να μαχόμαστε για να προστατεύσουμε τα ζωτικά μας
συμφέροντα.
Εάν λείπουν αυτά τα σημαντικά, κανένα συμβατικό όπλο από μόνο του δεν μπορεί
να αποκτήσει στρατηγικό χαρακτήρα.