Το τελευταίο διάστημα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί σε
σημαντικό βαθμό. Δηλώσεις και πράξεις που έχουν πραγματοποιηθεί και από τις
δύο πλευρές έχουν εντείνει την αμοιβαία καχυποψία.
Συγγραφή άρθρου: Παρασκευάς – Μάριος Τουρτούνης
Πιο συγκεκριμένα, η εμπρηστική ρητορική του Τούρκου Προέδρου κ. Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν και άλλων υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Τουρκίας (π.χ. Μπαχτσελί κ.ά.)
εναντίον της Ελλάδας, οι συχνές υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών
στον ελληνικό εναέριο χώρο, καθώς και η έξοδος, το καλοκαίρι του 2020, του
τουρκικού ερευνητικού πλοίου Ορούτς Ρέις στο νοτιοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος,
στις παρυφές των ελληνικών χωρικών υδάτων, έχουν προσληφθεί από την ελληνική
πλευρά ως απολύτως απαράδεκτες προκλήσεις.
Από την άλλη μεριά, η πρόσφατη ραγδαία εξοπλιστική αναβάθμιση των Ενόπλων
Δυνάμεων της Ελλάδας (αγορά γαλλικών φρεγατών Belharra κλπ.), σε συνδυασμό με
τον ευρύτατο συμμαχικό ιστό που έχει διαμορφώσει η Ελλάδα μέσω αμυντικών
συμφωνιών (με την Γαλλία, τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο κ.λ.π.), καθώς επίσης και οι
συχνές, συμβολικού χαρακτήρα, μεταβάσεις ανωτάτων Ελλήνων αξιωματούχων (όπως
της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Αικατερίνης Σακελλαροπούλου) σε
ελληνικά ακριτικά νησιά που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από την Τουρκία,
έχουν προκαλέσει την δυσανασχέτηση και την οργή της τουρκικής πλευράς.
Σε ποιά, λοιπόν, κατάσταση βρίσκονται επακριβώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις
σήμερα; Μπορούμε να δώσουμε μια σαφή απάντηση με βάση τις αρχές που διέπουν
την τέχνη - επιστήμη της Στρατηγικής. Κατά την γνώμη μου, σε στρατηγικό
επίπεδο, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις απέχουν σημαντικά, ακόμη, από το κατώφλι
του πολέμου. Είναι ολοφάνερο ότι εξίσου η ελληνική και η τουρκική πλευρά
επιθυμούν να επιλύσουν τις διαφορές τους με ειρηνικό τρόπο. Η εντύπωση που
έχει δημιουργηθεί στο ευρύτερο κοινό για την ύπαρξη πολεμικού κλίματος ανάμεσα
στην Ελλάδα και την Τουρκία, έχει προκύψει απλώς από την χρήση της στρατηγικής
τεχνικής της αποτροπής, την οποία έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν οι δύο
πλευρές στις αναμεταξύ τους σχέσεις.
Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία έχει επιλέξει να προσεγγίσει τις ελληνοτουρκικές
διαφορές, μεταχειριζόμενη την στρατηγική τεχνική της αποτροπής διά τιμωρίας.
Δηλαδή, με βάση την συγκεκριμένη στρατηγική τεχνική, η Τουρκία προειδοποιεί
την Ελλάδα ότι εάν εκείνη προβεί σε στρατιωτική επιθετική ενέργεια κατά της
Τουρκίας, τότε η Τουρκία θα απαντήσει στην Ελλάδα με στρατιωτικά αντίποινα.
Ειδικότερα, η Τουρκία προειδοποιεί την Ελλάδα ότι εφόσον δεχθεί επιθετική
ενέργεια από την ελληνική πλευρά, τότε εκείνη έχει την δυνατότητα να επιφέρει
σοβαρότατες «απώλειες αξίας» (δηλ. καταλήψεις/καταστροφές περιοχών) στην
Ελλάδα (βλ., για παράδειγμα, τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εθνικής Αμύνης,
κ. Χουλουσί Ακάρ για την ικανότητα των Τούρκων στρατιωτών να φτάσουν
«κολυμπώντας» στο Καστελλόριζο, ή τις δηλώσεις ότι οι Τούρκοι στρατιώτες
μπορούν «μόλις σε 4 ώρες» να βρεθούν στην ελληνική πρωτεύουσα, την
Αθήνα).
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα προσεγγίζει τα ελληνοτουρκικά ζητήματα με βάση
την στρατηγική τεχνική της αποτροπής δι’ αρνήσεως. Σύμφωνα με την στρατηγική
αυτή τεχνική, η ελληνική πλευρά προειδοποιεί την Τουρκία ότι εάν δεχθεί
στρατιωτική επιθετική ενέργεια από την τουρκική πλευρά, τότε η Ελλάδα θα είναι
ικανή να αμυνθεί και να αποκρούσει την επίθεση, χάρη σε πολλούς ευνοϊκούς γι’
αυτήν παράγοντες (όπως η πρόσφατη, σημαντική εξοπλιστική αναβάθμιση των
Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και οι ισχυροί σύμμαχοι της Ελλάδας).
Έτσι λοιπόν, βλέπουμε ότι, σε επίπεδο στρατηγικής ανάλυσης, και η Ελλάδα και η
Τουρκία προσεγγίζουν, αμφότερες, τα ελληνοτουρκικά ζητήματα χρησιμοποιώντας
υποκατηγορίες που ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία της στρατηγικής τεχνικής της
συμβατικής αποτροπής. Και η χρήση αυτής της στρατηγικής τεχνικής συμβάλλει τα
μέγιστα στην διατήρηση της ειρήνης ανάμεσα στις δύο πλευρές, έστω και μέσω
ενός τύπου «ισορροπίας τρόμου». Διότι, με την στρατηγική τεχνική της
αποτροπής, η κάθε πλευρά έχει την δυνατότητα να ελέγχει και να συγκρατεί την
συμπεριφορά του αντιπάλου της, μέσω της χρήσης προειδοποιήσεων/απειλών.
Οπότε, με βάση την κατάσταση αυτή που αναλύσαμε, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις,
στην φάση που βρισκόμαστε, ουσιαστικά διέπονται από μια «αναγκαστική» ειρήνη,
χάρη στις αμοιβαίες προειδοποιήσεις της στρατηγικής τεχνικής της συμβατικής
αποτροπής, την οποία μεταχειρίζονται αμφότερες οι πλευρές. Απομένει να δούμε
που θα οδηγήσει αυτή η «αναγκαστική» ειρήνη…
(Ο Παρασκευάς – Μάριος Ι. Τουρτούνης είναι ιστορικός από το Μαρκόπουλο
Μεσογαίας Αττικής. Είναι κάτοχος Πτυχίου του Τμήματος Ιστορίας και
Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με
ειδίκευση στην Ιστορία).