Επικίνδυνη ισορροπία μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ από την Τουρκία



Του Marc Pierini

Η τουρκική στρατιωτική βιομηχανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια και έχει αρχίσει να παράγει η ίδια, μερικούς από τους πιο κρίσιμους εξοπλισμούς της. Πρόθεση είναι να πετύχει αυτάρκεια το συντομότερο δυνατό και να χρησιμοποιηθεί ή να εξαχθεί αυτό το όπλο ως μέσο επιρροής στη διεθνή σκηνή. Όσο κατανοητό και αν είναι, αυτή η πολιτική είναι δύσκολο να είναι διαχειρίσιμη σε ταραχώδεις καιρούς.

Επειδή είναι μια χώρα του ΝΑΤΟ, και επειδή η Ρωσία έχει οικοδομήσει μια στρατηγική σχέση με την Άγκυρα από το 2016 για να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ στην αντιπυραυλική άμυνα, οι αποφάσεις της Τουρκίας παρακολουθούνται στενά από τη Μόσχα, την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, εάν κλιμακωθεί η κρίση Ουκρανίας-Ρωσίας.

Να γιατί. Πρώτον, η Ουκρανία αγόρασε τα τουρκικά Bayraktar TB2 μη επανδρωμένα drones και τα έχει ήδη χρησιμοποιήσει για να πλήξει φιλορωσικές αυτονομιστικές δυνάμεις στο Ντονμπάς. Αυτό προκάλεσε έντονη αντίδραση από τη Μόσχα. Η συνέχιση τέτοιων πωλήσεων, συμπεριλαμβανομένων των πυρομαχικών και των δραστηριοτήτων συντήρησης, δημιουργεί πλέον τον πρόσθετο κίνδυνο ρωσικών επιδρομών εναντίον ουκρανικών βάσεων που χρησιμοποιούν τα drones. Από την άλλη πλευρά, ως μια επιβεβαίωση της υποστήριξης της Τουρκίας προς την Ουκρανία (συμπληρώνοντας μια μακροχρόνια καταδίκη της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία), αυτού του είδους η στρατιωτική συνεργασία  ενισχύει τη θέση της Τουρκίας ως μέλος του ΝΑΤΟ.

Δεύτερον, η πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στις κυρώσεις που ενδεχομένως θα επιβάλει το ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας, θα επηρέαζε βαθιά την αντίληψη του Κρεμλίνου για τη θέση της Άγκυρας. Όπως φαίνεται και από άλλες αποφάσεις του ΝΑΤΟ, η Τουρκία ασφαλώς θα είχε το δικαίωμα να περιορίσει τη συμμετοχή της σε ορισμένες πτυχές του καθεστώς κυρώσεων ή ακόμη και να εξαιρεθεί, αλλά η πολιτική ζημιά θα συνέχιζε να είναι σημαντική στα μάτια τόσο της Μόσχας όσο και της Ουάσιγκτον.

Τρίτον, οι δραστηριότητες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στη Μαύρη Θάλασσα και γύρω από την Ουκρανία, είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν για σκοπούς πληροφοριών και αποτροπής, εγείροντας το ερώτημα της συμμετοχής της Τουρκίας -για παράδειγμα- στις συνδυασμένες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη θάλασσα ή στον αέρα. Θα επιτρέψει η Άγκυρα στις φρεγάτες της να συμμετέχουν σε τέτοιες επιχειρήσεις;

Αυτή η ερώτηση αντικατοπτρίζει την πολύπλευρη σχέση μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας -όπως περιγράφεται επίσης ως "complex pas de deux”- η οποία θα μπορούσε να δεχθεί πλήγμα με πολλούς τρόπους απο΄την επιδείνωση της κρίσης Ουκρανίας-Ρωσίας.

Η Μόσχα έχει επιλογές: να αναλάβει δράση εναντίον του τουρκικού εξοπλισμού που χρησιμοποίησε η Ουκρανία, οικονομικές αντί-κυρώσεις στην Τουρκία (ο ρωσικός τουρισμός και οι εισαγωγές γεωργικών προϊόντων σταμάτησαν κατά τη διάρκεια προηγούμενων κρίσεων), μια σκληρή στάση στη Βόρεια Συρία εναντίον των τουρκικών στρατευμάτων και των εσωτερικά εκτοπισμένων Σύριων κοντά στα τουρκικά σύνορα.

Η Άγκυρα έχει κάνει μια στρατηγική επιλογή για να πετύχει μια νέα ισορροπία μεταξύ της 70χρονης συμμετοχής της στη βορειοατλαντική Συμμαχία και των νέων στρατηγικών της δεσμών με τη Μόσχα. Μια ανοιχτή αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, θα έθετε αναπόφευκτα υπό αμφισβήτηση αυτή την πολιτική εξισορρόπησης. Ο επιδιωκώμενος διπλωματικός στόχος της Άγκυρας βρίσκεται σε κίνδυνο: γιατί η Μόσχα να δεχόταν τον διαμεσολαβητικό ρόλο της Άγκυρας εάν ο τουρκικός στρατός συνέβαλλε στις ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις, π.χ. στη Μαύρη Θάλασσα;

Η στρατιωτική διπλωματική στρατηγική της Ρωσίας θα μπορούσε επίσης να έλθει στο προσκήνιο. Σύμφωνα με την αντίληψη της για εχθρική περικύκλωση από το ΝΑΤΟ, η Ρωσία είχε επιτυχημένα χρησιμοποιήσει την Τουρκία κατά την περίοδο 2019-2021 για να κερδίσει πόντους εναντίον του ΝΑΤΟ, πουλώντας στην Άγκυρα τους ρωσικούς πυραύλους S-400, εμποδίζοντας οποιαδήποτε μελλοντική πώληση συστημάτων Patriot των ΗΠΑ και αποφεύγοντας την προγραμματισμένη πώληση και ανάπτυξη τουλάχιστον 100 F-35.

Η Μόσχα πιθανώς θα αντιμετωπίσει τις κινήσεις της Άγκυρας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, για παράδειγμα ασκώντας πίεση κατά της αυξημένης τουρκικής ναυτικής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα. Θα θέλει επίσης να συνεχίσει τη σχέση της στον τομέα της αντιπυραυλικής άμυνας. Και θα μπορούσε να επιλέξει αυξημένη συνεργασία σε τομείς όπου οι δύο χώρες είναι πιθανοί ανταγωνιστές -στη Λιβύη και στις υποσαχάριες χώρες της Αφρικής όπως το Μάλι- προκειμένου να θέσει την Τουρκία σε μια αντί-δυτική τροχιά όπου είναι δυνατό.

Στα μάτια των συμμάχων του ΝΑΤΟ, η Τουρκία πρέπει ακόμη να επιλύσει την κρίση με τους πυραύλους S-400 και θεωρείται ότι διαδραματίζει τον ρόλο του πιστού συμμάχου στην αντιπαράθεση για την Ουκρανία ως μέσο αποκατάστασης των σχέσεων με την Ουάσιγκτον.

Στην Τουρκία, η αξιοσημείωτη πρόοδος στην τεχνολογία drone, με αποδεδειγμένες επιδόσεις στη μάχη στις περιπτώσεις της Λιβύης, της Συρίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Ουκρανίας, αποδεικνύεται ταυτόχρονα πολιτική ευλογία και κατάρα. Ενώ ενισχύει τη θέση της χώρας στη διεθνή σκηνή, προκαλεί κριτική και εκκλήσεις για μια προσεκτικά σχεδιασμένη πολιτική.

Πιο ουσιαστικά, δεδομένης της εύθραυστης οικονομικής και πολιτικής κατάστασης, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν πιθανώς θα χρησιμοποιήσει την κρίση Ουκρανίας Ρωσίας για να δείξει τις ενισχυμένες στρατιωτικές της ικανότητας, την πολιτική της σχέση τόσο με τη Δύση όσο και με τη Ρωσία, και τις διαμεσολαβητικές της ικανότητες. Τα πιθανά εσωτερικά οφέλη είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά, αλλά οι κίνδυνοι στη διεθνή σκηνή είναι τεράστιοι.

Για την Τουρκία, η επίτευξη μιας νέας ισορροπίας μεταξύ Ρωσίας και Δύσης εξακολουθεί να είναι μια λεπτή πράξη ταχυδακτυλουργίας. Η Ουκρανία τώρα είναι ένα κρίσιμο τεστ.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegieeurope.eu/strategiceurope/86251