Μετά την επ' αόριστον αναβολή των εκλογών της Λιβύης η γειτονική χώρα της Β.
Αφρικής έχει μπει σε ένα σκοτεινό μονοπάτι, καθώς οι αντιπαλότητες εντείνονται
όπως και η ανάμειξη των ξένων δυνάμεων, η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά είναι στον αέρα
ενώ οι ένοπλες πολιτοφυλακές απειλούν με ξέσπασμα νέου κύματος βίας.
Η επικίνδυνη ρευστότητα στη Λιβύη αφορά άμεσα την Ελλάδα επειδή είναι
γειτονική χώρα με την οποία υπάρχουν σοβαρές εκκρεμότητες, με κορυφαία βεβαίως
αυτή της οριοθέτησης των θαλασσίων συνόρων μεταξύ των δυο χωρών και την
επίλυση του μείζονος προβλήματος που δημιουργεί το Τουρκολυβικό Μνημόνιο.
Η Αθήνα αντέδρασε δυναμικά όλο το προηγούμενο διάστημα παρεμβαίνοντας στην
εσωτερική κρίση στη Λιβύη, αναζητώντας εν δυνάμει συμμάχους και αμέσως μετά
την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας και την αλλαγή κυβέρνησης (με την
αποχώρηση του Αλ Σαρατζ που υπέγραψε και το τουρκολυβικό Μνημόνιο) επιχείρησε
να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με όλες τις πλευρές. Στο πλαίσιο αυτό ο
πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποίησε επίσκεψη στην Τρίπολη και ο
Νίκος Δένδιας έκανε σειρά επισκέψεων στη Λιβύη όπου ήδη λειτουργεί η ελληνική
πρεσβεία στην Τρίπολη και το ελληνικό γενικό προξενείο στη Βεγγάζη.
Για την Ελλάδα αποτελεί κρίσιμο διακύβευμα να υπάρξει σύντομα σταθερή και
νομιμοποιημένη κυβέρνηση στη Λιβύη ώστε να δρομολογηθεί η προσπάθεια επίλυσης
της διαφοράς για το θέμα των θαλασσίων ζωνών, είτε με απευθείας συνομιλίες
είτε με παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη. Και σε αυτή την προσπάθεια ελπίζει να
έχει συμπαράσταση από ένα μέρος τουλάχιστον του πολιτικού προσωπικού της
Λιβύης, που επιθυμεί τις αρμονικές σχέσεις με την ΕΕ και τους γείτονες της
χώρας, ως αντίβαρο στην τουρκικής επιρροή.
Η αποστολή αυτή δεν είναι καθόλου εύκολη καθώς παρά τις εσωτερικές πολιτικές
αντιθέσεις και το γεγονός ότι οι δυνάμεις της Ανατολικής Λιβύης για λόγους
αντίθεσης προς την κυβέρνηση της Τρίπολης είχαν απορρίψει το Τουρκολιβυκό
Μνημόνιο (επειδή δεν είχε εγκριθεί από τη Βουλή και είχε συνδεθεί με την
τουρκολιβυκή στρατιωτική συνεργασία που χρησιμοποιήθηκε από τον Αλ Σάρατζ για
την απόκρουση της επίθεσης των δυνάμεων Χαφταρ εναντίον της Τρίπολης), δεν
σημαίνει ότι αυτή η στάση θα διατηρηθεί και στην επόμενη περίοδο.
Πολύ περισσότερο όταν το δέλεαρ που προβάλει η Άγκυρα για να εδραιώσει το
Τουκρολιβυκο Μνημόνιο είναι πολύ δύσκολο να αγνοηθεί από τους Λίβυους
πολιτικούς καθώς θεωρητικά «προσφέρει» μια μεγάλη έκταση σχεδόν 39.000 τ.χλμ
υφαλοκρηπίδας την οποία αυθαίρετα αφαιρεί από την Ελλάδα.
Τις προηγούμενες εβδομάδες είδαμε για πρώτη φορά να προσκαλούνται και να
επισκέπτονται την Άγκυρα μέλη της Λιβυκής Βουλής (που εδρεύει στην ανατολική
Λιβύη) η οποία είχε τοποθετηθεί αρνητικά στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Εκεί δεν
ήταν τυχαία φυσικά η συνάντηση τους όχι μόνο με την τουρκική ηγεσία αλλά και
με τον εκ των εμπνευστών της «Γαλάζιας Πατρίδας» ναύαρχο ε.α. Τ.Γιαϊτσί, ο
οποίος προσπάθησε να τους πείσει για το «όφελος» που έχει η Λιβύη αποδεχόμενη
την τουρκική θεώρηση περί οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών.
Ο Τούρκος πρεσβευτής στη Λιβύη Κενάν Γιλμάζ συναντήθηκε με την Υπουργό
εξωτερικών της χώρας Ν.Αλ Μανγκούς με την οποία συμφώνησαν την ενδυνάμωση των
σχέσεων των δυο χωρών και συζήτησαν την έκδοση μακράς διάρκειας θεωρήσεων
εισόδου για επιχειρηματίες και από τις δύο χώρες, καθώς και ανταλλαγή
εκπαιδευτικών προγραμμάτων μεταξύ των διπλωματικών ακαδημιών των δυο χωρών.
Ο Τούρκος πρεσβευτής, όμως, επισκέφθηκε στην Ανατολική Λιβύη και τον πρόεδρο
της Βουλής Ακίλα Σαλέχ (σφοδρό πολέμιο της τουρκικής παρέμβασης) με τον οποίο
συζήτησαν τη βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, την επιστροφή Τούρκων
επιχειρηματιών και στην Ανατολική Λιβύη αλλά και το άνοιγμα τουρκικού
προξενείου στη Βεγγάζη…
Τα Υπουργεία Νεολαίας Λιβύης και Τουρκίας υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας, η
οποία εντάσσεται στο πλαίσιο ενίσχυσης της συνεργασίας σε προγράμματα για τους
νέους. Η συμφωνία που υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη περιλαμβάνει μια σειρά
προγραμμάτων για ανταλλαγή νέων, κοινές κατασκηνώσεις, συνέδρια και σεμινάρια.
Καθώς πυκνώνουν οι πολύπλευρες επαφές μεταξύ Τουρκίας και όλων των πλευρών στη
Λιβύη, η Άγκυρα διατηρεί πλήρως σε ισχύ την Τουρκολιβυκή Αμυντική Συμφωνία,
ενώ με δηλώσεις του ίδιου του Τ. Ερντογάν εκκρεμεί η αξιοποίηση του
Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις είναι προφανές ότι η Ελλάδα δεν έχει κανένα
άλλο όπλο, καθώς η εξωτερική πολιτική της χώρας μας δεν ασκείται μέσω «σκληρής
ισχύος», παρά την ανάπτυξη της «ήπιας ισχύος», όπου υπάρχουν μεγάλες
δυνατότητες.
Η Αθήνα οφείλει να επεξεργασθεί ένα πακέτο πολιτικών που θα διευκολύνουν την
προβολή μιας θετικής εικόνας της Ελλάδας στη Λιβύη, όχι μόνο στο πολιτικό
σύστημα αλλά και στην κοινωνία και θα διαμορφώσουν έτσι και ένα γενικό
περιβάλλον που θα ευνοεί τη συνεννόηση και τη συνεργασία, και όχι την
αντιπαράθεση μεταξύ των δυο χωρών.
Η διευκόλυνση των θεωρήσεων για Λίβυους επιχειρηματίες, πολιτικούς,
επιστήμονες, φοιτητές, στρατιωτικούς θα πρέπει να υιοθετηθεί άμεσα με
συγκεκριμένα κριτήρια ώστε να υπάρξει μια αναγκαία ώσμωση με την ελίτ της
Λιβύης.
Σημαντικό κεφάλαιο είναι η παροχή υποτροφιών σε σχολές όπως η Ιατρική αλλά και
στις παραγωγικές Σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, κάτι στο οποίο υπήρχε παράδοση
επί καθεστώτος Καντάφι και είχε δημιουργήσει μια σημαντική ομάδα στελεχών του
Λιβυκού κράτους που είχαν σπουδάσει στην Ελλάδα και είχαν αποκτήσει φιλικούς
δεσμούς με τη χώρα μας. Το ίδιο φυσικά θα πρέπει να επιδιωχθεί και για την
εκπαίδευση ειδικών δυνάμεων, όπως το Λιμενικό, με αντικείμενο την προστασία
των θαλάσσιων περιοχών μεταξύ των δυο χωρών.
Η επιδίωξη δημιουργίας κοινής Αρχαιολογικής ομάδας με παροχή τεχνογνωσίας από
την Ελλάδα για την ανάδειξη των ελληνικών μνημείων στη Λιβύη, η διοργάνωση
εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα αναδείξουν τους πανάρχαιους
ιστορικούς δεσμούς των δυο χωρών πρέπει να αποτελεί επίσης προτεραιότητα.
Ακόμη και στη διαδικασία που τώρα διχάζει τη Λιβύη, για τη σύνταξη νέου
Συντάγματος, η Ελλάδα μπορεί να συνδράμει αποφασιστικά με Εξειδικευμένους
Οργανισμούς και Ιδρύματα που έχουν αναλάβει παρόμοια συμβουλευτική αποστολή σε
άλλες χώρες της Μ. Ανατολής και των Βαλκανίων.
Στην τελευταία επίσκεψη του στην Τρίπολη ο Ν.Δένδιας εγκαινίασε ένα
ποδοσφαιρικό γήπεδο το οποίο ανακατασκευάσθηκε με ελληνική βοήθεια, στην πιο
φτωχή γειτονιά της Τρίπολης και στην οποία αθλούνται τώρα εκατοντάδες νέοι και
καθημερνά βλέπουν δίπλα στη λιβυκή και την ελληνική σημαία …
Ο κατάλογος μπορεί να είναι μεγάλος και προφανώς οι οικονομικές δυνατότητες
της Ελλάδας για την άσκηση αυτής της «ήπιας ισχύος» στη Λιβύη, δεν είναι
απεριόριστες.
Τουλάχιστον ας γίνει η αρχή, πριν βρεθούμε ενώπιον νέων δυσάρεστων εκπλήξεων.