Ειδική ανάλυση του Παναγιώτη Νάστου στο Πενταπόσταγμα
Ενώ τα τελευταία χρόνια, οι αμερικανικές δυνάμεις κατοχής ήταν η βασική εμμονή
των Ιρακινών προκειμένου να αποχωρήσουν από τη χώρα, οι τουρκικές δυνάμεις
επέκτειναν την κατοχική στρατιωτική παρουσία τους στην αραβική χώρα μαζικά και
σχετικά χωρίς μεγάλο θόρυβο.
Αυτή η πραγματικότητα καθιστά την αντιμετώπιση της τουρκικής κατοχής εθνική
αναγκαιότητα για τους ιρακινούς πολιτικούς και το λαό της χώρας.
Πριν αποό λίγες ημέρες, τοπικές πηγές ανέφεραν ότι πολλοί πύραυλοι
εκτοξεύτηκαν στη στρατιωτική βάση Zilkan που φιλοξενεί τις τουρκικές δυνάμεις
στο βόρειο Ιράκ.
Οι επιθέσεις γίνονται ενώ την 1η Φεβρουαρίου τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη
έπληξαν στόχους;στα βουνά Μαχμούρ στην επαρχία Νινευή του Ιράκ με τη
δικαιολογία ότι στόχευαν στοιχεία του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK).
Αντιδρώντας στις εισβολές, ο Abu Alaa al-Wilaee, διοικητής των Ταξιαρχιών
Sayed Al-Shuhada, μιας σιιτικής δύναμης που ιδρύθηκε μαζί με άλλους σε
αντίθεση με την τρομοκρατική οργάνωση ISIS, δήλωσε:
«Ο κακός γείτονάς μας ,η Τουρκία, προχωρά βαθιά στο ιρακινό έδαφος σχεδόν
αμαχητί , χωρίς οποιαδήποτε αποτρεπτική ή και αμυντική στάση από την
κυβέρνησή μας, την ίδια κυβέρνηση που χώνει το κεφάλι της στην άμμο εν μέσω
επαναλαμβανόμενων εισβολών».
Δύο μέρες μετά από αυτές τις δηλώσεις, μια επίθεση με ρουκέτα σε τουρκική
βάση τραυμάτισε θανάσιμα 3 Τούρκους στρατιώτες.
Από τον Απρίλιο του περασμένου έτους, η Τουρκία ξεκίνησε πολλές επιχειρήσεις
υπό την πρόφαση της μάχης ενάντια στο PKK, το οποίο πολεμά για πάνω από
τρεις δεκαετίες, και μάλιστα είπε ότι είναι πιθανό να επιτεθεί στην περιοχή
Sinjar της Νινευή.
Η τουρκική κατοχή στο Ιράκ και η σιωπή Βαγδάτης-Ερμπίλ
Οι επιθέσεις της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ και η παρουσία τουρκικών
στρατευμάτων στην επαρχία της Μοσούλης με το πρόσχημα της καταπολέμησης της
τρομοκρατίας έρχονται καθώς η Τουρκία έχει ανοιχτά και εκτενώς θέσει στην
ημερήσια διάταξη τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων σε ιρακινό έδαφος.
Η κεντρική κυβέρνηση στη Βαγδάτη και η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση (KRG)
στο Ερμπίλ έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να πάρουν θέση απέναντι σε
αυτές τις επιθέσεις, μη αντιδρώντας με στρατιωτικά μέτρα
Τα τελευταία χρόνια, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε να
πάρει τον έλεγχο ενός μεγάλου τμήματος της Μοσούλης, που κάποτε ήταν
Οθωμανικό Βιλαέτι, υιοθετώντας ένα νεο-οθωμανικό δόγμα στην περιοχή
παραβιάζοντας την ιρακινή κυριαρχία.
Αν και δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία για τις
τουρκικές βάσεις και τον ακριβή αριθμό των τουρκικών στρατευμάτων στο Ιράκ,
χωρίς αμφιβολία, η πιο σημαντική τουρκική βάση είναι η Ba'ashiqa στα
ανατολικά της επαρχίας Νινευή. Επίσημα ονομάζεται στρατόπεδο Ba'ashiqa,
βρίσκεται και 22 χιλιόμετρα βόρεια της Μοσούλης και 100 χιλιόμετρα
βαθιά στο ιρακινό έδαφος.
Οι τουρκικές βάσεις στο Ιράκ
Οι αναφορές κάνουν λόγο σε σχέση με τον αριθμό των τουρκικών
στρατιωτικών βάσεων στην περιοχή του Ιρακινού Κουρδιστάν σε περισσότερες από
19, εκ των οποίων οι 15 είναι στρατιωτικές βάσεις και οι τέσσερις βάσεις
πληροφοριών.
Οι αναφορές αναφέρουν ότι ο συνολικός αριθμός των τουρκικών στρατευμάτων στο
Ιράκ κυμαίνεται μεταξύ 2.500 και 3.000, οι περισσότεροι από τους οποίους
σταθμεύουν σε έξι μόνιμες βάσεις.
Τα τελευταία δύο χρόνια, η Τουρκία ξεκίνησε σημαντικές επιχειρήσεις, την
Επιχείρηση Claw-Eagle (15 Ιουνίου 2020), την Επιχείρηση Claw-Tiger (17
Ιουνίου 2020) και την Επιχείρηση Claw-Lighting and Thunderbolt (Απρίλιος
2021) στο βόρειο Ιράκ.
Η περίεργη σιωπή της κεντρικής κυβέρνησης καθώς και της KRG έχει προκαλέσει
αρνητικές αντιδράσεις από τους Ιρακινούς πολίτες.
Αναμφίβολα, η εισβολή της Τουρκίας στο Ιράκ είναι κάτι για το οποίο θα
πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή και να προκαλέσει την έντονη διαμαρτυρία
από την κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Μουσταφά αλ-Καντίμι
Αλλά πιο σημαντική από την αδράνεια της Βαγδάτης είναι η απίστευτη
συνεργασία με την Άγκυρα και η σιωπή της διακυβέρνησης του Erbil, με
επικεφαλής το Δημοκρατικό Κόμμα του Ιράκ Κουρδιστάν (KDP) υπό την ηγεσία του
Μπαρζανί.
Η κοινή γνώμη στην περιοχή του Κουρδιστάν βρίσκει αυτή τη σιωπή ως ένα είδος
συνενοχής του Μπαρζανί με την Άγκυρα κατά του PKK, ενώ η Τουρκία έχει
χρησιμοποιήσει την απειλή του PKK μόνο ως εργαλείο για να καταλάβει εδάφη
και να προωθήσει τα σχέδιά της στο Ιράκ και τη Συρία.
Αποδείξεις ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί ψευδώς την υποτιθέμενη απειλή
του ΡΚΚ
Οι ισχυρισμοί της Τουρκίας για αγώνα κατά του ΡΚΚ είναι προφανώς ψευδείς. Να
γιατί:
1. Ο σεβασμός της κυριαρχίας ενός ανεξάρτητου κράτους όπως το Ιράκ είναι
επιτακτική βάσει του διεθνούς δικαίου. Ως εκ τούτου, η εκτόξευση επιθέσεων
και η στάθμευση τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στο έδαφος του Ιράκ
είναι αθέμιτη και αδικαιολόγητη σύμφωνα με τα νομικά πρότυπα με οποιοδήποτε
πρόσχημα χωρίς άδεια από τη Βαγδάτη.
2. Ο ισχυρισμός της καταπολέμησης του PKK μπορεί να θεωρηθεί μόνο ως
δικαιολογία για τα επιθετικά και κατοχικά κίνητρα της Τουρκίας στο Ιράκ.
Εξετάζοντας την ανάπτυξη των τουρκικών στρατευμάτων σε διάφορα μέρη του Ιράκ
μας καθιστά σαφές ότι ένα μεγάλο μέρος των τουρκικών βάσεων βρίσκεται σε
περιοχές όπου η τρομοκρατική ομάδα PKK δεν έχει ενεργή παρουσία.
Για παράδειγμα, η παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή Ba'ashiqa της Μοσούλης
δεν είναι σε καμία περίπτωση δικαιολογημένη όσον αφορά την καταπολέμηση του
PKK.
Ακόμη και το επιχείρημα της Άγκυρας για την καταπολέμηση του ISIS στην
περιοχή δεν μπορεί να είναι αληθινό, επειδή, αφενός η ιρακινή κυβέρνηση
είναι υπεύθυνη για την αντιμετώπιση των δραστηριοτήτων του ISIS στο πλαίσιο
της κυριαρχίας της, και από την άλλη πλευρά, το 2018, η ιρακινή κυβέρνηση
κήρυξε επίσημα τη νίκη επί της τρομοκρατικής οργάνωσης και την
εξάλειψης του αυτοαποκαλούμενου χαλιφάτου του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι,
οπότε και δεν χρειάζεται η παρουσία της Τουρκίας
3. Καθώς η Τουρκία επιμένει στο νόμιμο δικαίωμά της να ενεργεί ενάντια
σε απειλές στο ιρακινό έδαφος, το Ιράκ μπορεί επίσης να ισχυριστεί ότι
επειδή ο κύριος στόχος του PKK είναι το τουρκικό έδαφος, μπορεί να
παραβιάσει την τουρκική εδαφική κυριαρχία όποτε θέλει και να επιτεθεί σε
στοιχεία του ΡΚΚ.
Ερώτηση: Θα δεχόταν η Τουρκία ένα τέτοιο σενάριο ή επιχείρημα;
Με αυτές τις ερμηνείες, ο Ερντογάν θα πρέπει να εγκρίνει το επιχείρημα ότι η
ιρακινή αεροπορία έχει το δικαίωμα να παραβιάσει τον τουρκικό εθνικό εναέριο
χώρο κυνηγώντας το PKK.
Οι Τουρκικές δυνάμεις και δύο σενάρια για το Ιράκ
Το αδιαμφισβήτητο γεγονός για τις τουρκικές στρατιωτικές ενέργειες στο
ιρακινό έδαφος είναι ότι έχει φτάσει η ημερομηνία λήξης των
δικαιολογιών της Άγκυρας και η κυρίαρχη απαίτηση των Ιρακινών πολιτών
είναι να εγκαταλείψουν τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής τη χώρα. Τώρα, στην
παρούσα κατάσταση, ειδικά μετά την υλοποίηση των απειλών των ιρακινών ομάδων
αντίστασης κατά της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας, μπορούμε να
μιλήσουμε για δύο σενάρια:
Το πρώτο σενάριο βασίζεται στη συνέχιση της τρέχουσας στρατηγικής κατοχής
και μαζικής στρατιωτικής παρουσίας στο Ιράκ, κάτι που θα είχε σημαντικές
συνέπειες και κόστος για την Τουρκία. Σίγουρα, οι αντιστασιακές ομάδες,
καθώς τα προηγούμενα χρόνια δεν υποχώρησαν από την ώθησή τους να εκδιώξουν
τις ΗΠΑ ,που είναι πολύ ισχυρότερες και με μεγαλύτερη επιρροή από την
Τουρκία, τώρα δεν θα έκαναν πίσω από το να φύγουν οι τουρκικές δυνάμεις από
το Ιράκ.
Ως εκ τούτου, μπορεί να προβλεφθεί για το μέλλον η συνέχιση των επιθέσεων με
ρουκέτες και οι θάνατοι και οι βαριές απώλειες τουρκικών στρατευμάτων σε
διάφορες βάσεις.
Αναμφίβολα, η συνέχιση της τρέχουσας προσέγγισης της Τουρκίας εγείρει την
πιθανότητα κλιμάκωσης της έντασης με τις ιρακινές ομάδες αντίστασης,
ακολουθώντας την μοίρα των ΗΠΑ στο Ιράκ, τη δημιουργία αρνητικού κύματος
στην αραβική κοινή γνώμη, τη μείωση της ήπιας δύναμης της Τουρκίας στον
ισλαμικό κόσμο, επηρεάζοντας αρνητικά τις σχέσεις με το Ιράν.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Οι πρόσφατες τουρκικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Β.
Ιράκ, επιβεβαίωσαν άρθρο -ανάλυσή μας 1,5 μήνα νωρίτερα στο
οποίο αναφέραμε ρηματικά ότι "Η Τουρκία σχεδιάζει επίθεση στο Β. Ιράκ
έχοντας στο μάτι το πλούσιο σε πετρέλαιο Κιρκούκ".
Το πολύ πλούσιο σε κοιτάσματα Κιρκούκ, του οποίου σημειωτέον η ποιότητα
είναι εξαιρετική λόγω της χαμηλής του περιεκτικότητας σε θείο και του
γεγονότος ότι τα στρώματα των υδρογονανθράκων βρίσκονται σε μικρό βάθος από
την επιφάνεια του εδάφους, αποτελεί στόχο των Τούρκων, αφού οι
παραπάνω δύο παράμετροι καθιστούν το κόστος εξόρυξης του πετρελαίου
χαμηλό και πολύ συμφέρον, σε μια περίοδο που η ενρεγειακή κρίση πλήτει την
Τουρκία και η τιμή της ενέργειας καλπάζει αυξάνοντας τον πληθωρισμό
Οι Κούρδοι Πεσμεργκά του Β. Ιράκ έχουν δημιουργήσει τακτικό στρατό
επιπέδου 2 Ταξιαρχιών, με πολεμικό υλικό και οπλικά συστήματα προερχόμενα
από τις ΗΠΑ.
Τυχόν ένταξη του Κιρκούκ στην επικράτεια του Κουρδικού μορφώματος του
Β. Ιράκ, αυτεπάγγελτα θα σήμαινε και ανεξαρτητοποίησή του από την τουρκική
επιρροή και φυσικά κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου επιθυμητό στην Άγκυρα.
Οι τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, μας οδηγούν στη διαπίστωση ότι
είναι πολύ πιθανή η δημιουργία Κουρδικού ημιανεξάρτητου κρατιδίου στη ΒΑ
Συρία.
Έχοντας ως πάρα πολύ πιθανή την ομαλοποίηση της κατάστασης στη Συρία το
2022, οι παραπάνω εξελίξεις θα περιθωριοποιήσουν ακόμη περισσότερο την
Τουρκία, η οποία θα δει δύο κουρδικά ημιαυτόνομα κράτη στο Β. Ιράκ και στη
ΒΑ Συρία να υπάρχουν στα νοτιοανατολικά της σύνορα, τα οποία θα έχουν στα
εδάφη τους πετρελαιοπηγές και άρα οικονομική αυτονομία και τα οποία θα
αποτελούν εδαφική συνέχεια το ένα του άλλου.
Κλείνοντας προβαίνουμε στην εκτίμηση ότι η Τουρκία δεν θα αποχωρήσει
στρατιωτικά από το Β. Ιράκ, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση
νέων απωλειών των ΤΕΔ από επιθέσεις Ιρακινών με ρουκέτες σε στρατιωτικές
τουρκικές βάσεις
Το δεύτερο σενάριο είναι ότι η Άγκυρα θα εγκαταλείψει το Ιράκ μέσα
στους επόμενους μήνες πριν βιώσει αυτό που βίωσε η Ουάσιγκτον στο Ιράκ. Μια
τέτοια προσέγγιση θα έστελνε σήματα καλής πίστης και καλής γειτονίας στη
Βαγδάτη. Αυτό όχι μόνο δεν θα αποδυνάμωνε την τουρκική εθνική ασφάλεια, αλλά
ανοίγει επίσης το δρόμο για τη συνεργασία ασφαλείας μεταξύ των δύο χωρών για
τον έλεγχο των κινήσεων του PKK.