Συγκρίνοντας τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 με την τρέχουσα
κατάσταση στην Ουκρανία
Μετά από πολλές εικασίες, η Ρωσία έχει τελικά ξεκινήσει μια «ειδική
στρατιωτική επιχείρηση», όπως την χαρακτήρισε ο Πούτιν κατά της Ουκρανίας, αν
και στην πράξη μιλάμε για γενικευμένη στρατιωτική σύρραξη-πόλεμο.
Οι εχθροπραξίες μεταξύ των δύο χωρών απειλούν να επεκταθούν στην ευρύτερη
περιοχή.
Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν αφότου η Ρωσία αποφάσισε να στείλει την «ειρηνευτική
δύναμη» στην αυτονομιστική περιοχή Donbas της Ουκρανίας. Της ρωσικής δράσης
προηγήθηκε ένα κύμα κυβερνοεπιθέσεων στην Ουκρανία με στοχοποίηση δύο
τραπεζών, των υπουργείων Άμυνας, Εξωτερικών και Πολιτισμού και του στρατού. Ο
αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ουκρανίας κατηγόρησε τη Ρωσία ότι διεξήγαγε
αυτές τις επιθέσεις και σημείωσε επίσης ότι αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες
επιθέσεις του είδους που έχει δει ποτέ η χώρα του.
Αυτές οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο φαίνεται να προέρχονται κατευθείαν από
τις τακτικές υβριδικού πολέμου που υιοθέτησε η Ρωσία κατά των αντιπάλων της
τα τελευταία χρόνια.
Συγκρίνοντας τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και με την τρέχουσα
σειρά γεγονότων που εκτυλίσσονται μέσα και γύρω από την Ουκρανία, εμφαίνεται
ο τρόπος με τον οποίο η Ρωσία προσπαθεί να τελειοποιήσει τον
υβριδικό της πόλεμο χρησιμοποιώντας νέες τεχνικές και μαθαίνοντας από
τις αντιδράσεις της Δύσης.
Η Έννοια του υβριδικού πολέμου
Ο υβριδικός πόλεμος αναφέρεται ουσιαστικά στη χρήση αντισυμβατικών μεθόδων
πολέμου συνδυασμένων με τα παραδοσιακά μέσα στρατιωτικών ενεργειών.
Περιλαμβάνει μέσα όπως ο οικονομικός καταναγκασμός, η παραπληροφόρηση και η
προπαγάνδα, η χρήση πληρεξουσίων, ο κυβερνοπόλεμος κ.λπ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πολλά πλεονεκτήματα που προσφέρει αυτός ο τρόπος
πολέμου αντιλαμβανόμαστε γιατί τα έθνη σήμερα επιλέγουν αυτόν τον τρόπο
δράσης.
Δεδομένου του εγγενούς στοιχείου της ασάφειας στον υβριδικό πόλεμο, η Δύση
δυσκολεύτηκε να τον αντιμετωπίσει. Ωστόσο, λίγες ιδέες που μπορούν να
αποδειχθούν χρήσιμες για τη Δύση για την ανάπτυξη κάποιου είδους άμυνας
εναντίον της περιλαμβάνουν τον εντοπισμό μη κρατικών παραγόντων και την
αυξημένη ανθεκτικότητα στην αντιμετώπιση των τακτικών παραπληροφόρησης.
Συγκρίνοντας τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 με την τρέχουσα
κατάσταση στην Ουκρανία
Τον Φεβρουάριο του 2014, ως αποτέλεσμα της αποτυχίας της υπογραφής της
ουκρανικής κυβέρνησης της πολυδιαπραγματευμένης συμφωνίας σύνδεσης της
Ουκρανίας με την ΕΕ, παρατηρήθηκε ένας τεράστιος αριθμός αντικυβερνητικών
διαδηλώσεων στην Ουκρανία, γνωστές ως κρίση του Euromaidan.
Αυτές οι διαδηλώσεις οδήγησαν στην ανατροπή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς
και τη φυγή του από τη χώρα.
Στη συνέχεια, ο φιλορώσος πολιτικός Σεργκέι Ακσόνοφ διορίστηκε πρωθυπουργός
μετά τη διαμαρτυρία φιλορώσων ακτιβιστών έξω από το κοινοβούλιο της
Κριμαίας. Αφού η Ρωσία δεσμεύτηκε να χρησιμοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις της
στην Ουκρανία, σχεδιάστηκε δημοψήφισμα για να γίνει η Κριμαία μέρος της
Ρωσίας - μια κίνηση που καταδικάστηκε από την Ουκρανία.
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος φέρεται να έδειξαν ότι η πλειοψηφία των
Ουκρανών πολιτών επιθυμεί να ενταχθεί στη Ρωσία. Δεδομένου ότι δεν
επιτρεπόταν η διεθνής παρατήρηση του δημοψηφίσματος, τέθηκαν ερωτήματα
σχετικά με την αξιοπιστία του δημοψηφίσματος.
Ωστόσο, η Κριμαία έγινε επίσημα μέρος της Ρωσίας.
Η τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία είναι παράξενα παρόμοια με το 2014.
Αν και η Δύση βοηθά την Ουκρανία με όπλα και στέλνοντας στρατεύματα, αυτό
δεν αποδεικνύεται αρκετό για την αποτελεσματική καταπολέμηση των στρατηγικά
τοποθετημένων και του μεγάλου αριθμού ρωσικών στρατευμάτων.
Μετά από μια σειρά γεγονότων όπου η Ρωσία απείλησε εμμέσως τη Δύση ακόμη και
με πυρηνική επίθεση, ο Πούτιν ανήγγειλε έναν ξεκάθαρο πόλεμο και εξαπέλυσε
εισβολή πλήρους κλίμακας κατά της Ουκρανίας.
Επειδή η Ρωσία έχει προηγουμένως εισβάλει και προσαρτήσει την Κριμαία,
κανείς δεν αμφιβάλλει για την ικανότητα του Πούτιν να κάνει ξανά το ίδιο,
μόνο που αυτή τη φορά, το μέγεθος της επίθεσης και τα αντίποινα που
βλέπουμε από τη Δύση είναι πολύ μεγαλύτερου μεγέθους.
Έχοντας αυτό υπόψη, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο να συγκρίνουμε και να
αναλύσουμε αυτές τις δύο καταστάσεις κρίσης, την Κριμαία το 2014 και την
Ουκρανία, συνολικά, το 2021-2022 από την προοπτική του υβριδικού πολέμου.
Χρήση πληρεξουσίων
Στην περίπτωση της εισβολής του 2014, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσάρτηση
της Κριμαίας ήταν μια από τις ομαλότερες εισβολές στη σύγχρονη εποχή. Οι
ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να διασφαλιστεί ότι
το σχέδιο ήταν εξαιρετικά διακριτικό. Με στρατιώτες να εισέρχονται τακτικά
στην Κριμαία και μαζί με αρκετούς μυστικούς πολίτες εθελοντές, η εισβολή
προχώρησε απαρατήρητη.
Για παράδειγμα, υπήρχαν Ρώσοι άνδρες με ουκρανικές στολές που υποδύονταν την
αστυνομία και τον στρατό σε φυλάκια ελέγχου που εξασφάλιζαν τον έλεγχο όλων
των ατόμων εκτός από τους ντόπιους κατά τη διάρκεια της εισβολής που
σχεδίαζε να προσαρτήσει την Κριμαία στη Ρωσία.
Μετά την προσάρτηση, αυτοί οι εθελοντές και οι «στρατιώτες» βοήθησαν στην
εξασφάλιση των ουκρανικών βάσεων. Αυτή ήταν μια πολύ πιο προγραμματισμένη
κρυφή διείσδυση που όχι μόνο επιτάχυνε αλλά και εξασφάλισε μια σίγουρη
προσάρτηση χωρίς μεγάλη εξέγερση από την Ουκρανία.
Ένας άλλος τομέας που μπορεί να εξεταστεί είναι η συγκάλυψη και των δύο
καταστάσεων. Η επιχείρηση στην Κριμαία έγινε με ομαλό και κρυφό τρόπο με τη
χρήση των υπηρεσιών πληροφοριών. Ως αποτέλεσμα, η εισβολή τελείωσε
πριν προλάβει ο υπόλοιπος κόσμος να αντεπιτεθεί ή ακόμα και να καταλάβει τι
συνέβη.
Αυτό δεν συμβαίνει ακριβώς με την τρέχουσα κατάσταση.
Ολόκληρη η τροχιά της στρατιωτικής συσσώρευσης κατά μήκος των ουκρανικών
συνόρων συνέβη ανοιχτά. Κάθε κίνηση της Ρωσίας παρακολουθείται στενά. Αυτό
εγείρει επίσης το ερώτημα εάν οι ρωσικές κινήσεις είναι απλώς ένας τρόπος
διεκδίκησης ισχύοςαπό τη Δύση , προκειμένου αυτή να καμφθεί στις
απαιτήσεις της Μόσχας.
Παραπληροφόρηση και προπαγάνδα
Στην περίπτωση της Κριμαίας, για να γίνει επίσημα η Κριμαία μέρος της
Ρωσίας, το δημοψήφισμα έδωσε στη Ρωσία ως πρόσχημα, την «προθυμία του
λαού» της Κριμαίας να ενταχθεί προσαρτώμενη στη Ρωσική
Ομοσπονδία . Η ρωσική προπαγάνδα έχει κατηγορηθεί ότι δεν έχει καμία σχέση
με την αντικειμενική πραγματικότητα.
Υπήρξαν κατηγορίες ότι η Ρωσία προσέλαβε άτομα που έπαιξαν το ρόλο
τους ως θύματα διαφόρων υποτιθέμενων τραγωδιών, για κατασκευή
αποδεικτικών στοιχείων και για πλαστά ρεπορτάζ, μεταξύ άλλων.
Στην περίπτωση της τρέχουσας κρίσης, το κομμάτι της παραπληροφόρησης είναι
ξεκάθαρα εμφανές από την έκθεση των ΗΠΑ που σημείωνε το ρωσικό σχέδιο να
κατασκευάσει επίθεση από τους Ουκρανούς αξιωματούχους εναντίον του ρωσόφωνου
λαού.
Αυτό το περιστατικό θα χρησίμευε τότε ως δικαιολογία για την επίθεση στην
Ουκρανία.
Ενώ υπάρχει σημαντική συζήτηση γύρω από το θέμα, αυτή η ίδια η συζήτηση
δείχνει τη δύναμη της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας στην προώθηση
μιας αφήγησης.
Κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία
Ωστόσο, το πιο σημαντικό μέρος του υβριδικού πολέμου είναι η σειρά
κυβερνοεπιθέσεων στην Ουκρανία, που αποδίδονται στη Ρωσία. Αυτές οι
επιθέσεις βοήθησαν τη Ρωσία να κρατήσει το ουκρανικό κατεστημένο ασφαλείας
απασχολημένο με την αντιμετώπιση των συνεπειών των παραβιάσεων και των
διαταραχών στον κυβερνοχώρο.
Στην περίπτωση της κρίσης της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014, οι
κυβερνοεπιθέσεις κατά της Ουκρανίας οδήγησαν σε κατάρρευση των γραμμών
επικοινωνίας στην περιοχή, με το κοινοβούλιο της χώρας.
Εκτός από αυτό, οι ιστοσελίδες της ουκρανικής κυβέρνησης παραβιάστηκαν και
παρέμειναν μη λειτουργικές μέχρι 72 ώρες αφότου η Ρωσία κατέλαβε την
Κριμαία.
Στην περίπτωση της τρέχουσας κρίσης, μια παρόμοια πορεία ρωσικής δράσης
ακολουθήθηκε.
Στις 14 Ιανουαρίου 2022, μια μεγάλη κυβερνοεπίθεση έπληξε ιστότοπους της
ουκρανικής κυβέρνησης που προειδοποίησε τους Ουκρανούς να «φοβούνται και να
περιμένουν τα χειρότερα». Επιπλέον, οι μυστικές υπηρεσίες και οι
στρατιωτικές υπηρεσίες της Ρωσίας έχουν επίσης κατηγορηθεί από τις
στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας για παροχή τανκς, κινητού
πυροβολικού, καυσίμων κ.λπ. σε περιοχές στην ανατολική Ουκρανία.
Στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι έχουν τελειοποιήσει τη χρήση κυβερνοεπιθέσεων
για να επιτύχουν τους γεωπολιτικούς τους στόχους.
Παρόμοια χρήση κυβερνοεπιθέσεων παρατηρήθηκε το 2007 στην Εσθονία, όταν η
Ρωσία εξαπέλυσε μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων εναντίον εσθονικών τραπεζών και
κυβερνητικών τοποθεσιών.
Ομοίως, το 2008, σε μια διαμάχη με τη Γεωργία, ακόμη και πριν επιτεθούν οι
ρωσικές δυνάμεις, υπήρξαν κυβερνοεπιθέσεις και τακτικές παραπληροφόρησης που
επηρέασαν σημαντικά το κατεστημένο της γεωργιανής ασφάλειας.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Αυτό που μπορεί να συναχθεί από την ανάλυση είναι ότι η Ρωσία έχει προβλέψει
με επιτυχία την πιθανή μη στρατιωτική απάντηση από τη Δύση από την επίθεσή
της το 2014 στην Κριμαία.
Επίσης ορθά εκτίμησε ότι το ΝΑΤΟ δεν θα στείλει μάχιμα στρατεύματα στην
Ουκρανία. Παρόλα αυτά δεν εκτιμήθηκε σωστά από τη Ρωσία, το μέγεθος της
στρατιωτικής ενίσχυσης που θα λάμβανε η Ουκρανία με την μορφή οπλικών
συστημάτων και πυρομαχικών από κράτη μέλη του ΝΑΤΟ.
Επίσης δεν υπολόγισε η Ρωσία σωστά τυχόν στρατιωτική επέμβαση της Δύσης στην
Ουκρανία με τον μανδύα των μισθοφόρων, γεγονός που αναμένεται να περιπλέξει
την στρατιωτική κατάσταση στη χώρα, εάν και εφόσον προλάβουν οι Δυτικοί
μισθοφόροι να εμπλακούν στις επιχειρήσεις.
Η Ρωσία δεν εκτίμησε επίσης σωστά το μέγεθος, την έκταση και τις
επιπτώσεις κατά συνέπεια του κατακλυσμού των Δυτικών κυρώσεων σε βάρος
της.
Ο Πούτιν πίστευε ότι θα διασπάσει τη Δύση, αλλά διαψεύστηκε παταγωδώς.
Συμπερασματικά οι τακτικές του υβριδικού πολέμου της Ρωσίας,
είχαν απόλυτη επιτυχία στην Κριμαία το 2014 και μόνο στα αρχικά στάδια του
τωρινού πολέμου στην Ουκρανία.