Του David Hambling
Στο τελευταίο πακέτο βοήθειας που στέλνει το Πεντάγωνο στην Ουκρανία
περιλαμβάνονται "πυραυλικά συστήματα καθοδηγούμενα με λέιζερ". Ακούγεται κάπως
περίπλοκη η περιγραφή, αφού έχουμε συνηθίσει να λέμε πύραυλο κάθε
κατευθυνόμενο βλήμα. Στον αμερικανικό στρατό, όμως, όταν αναφέρονται σε
"κατευθυνόμενο πύραυλο" εννοούν ένα συγκεκριμένο όπλο, με το οποίο θα μπορούσε
να εξοπλιστεί ο στόλος των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 της
Ουκρανίας.
Τα Bayraktar ήταν μια από τις "εκπλήξεις" που επιφύλαξε το Κίεβο στους
εισβολείς. Κόντρα στις προβλέψεις, τα τουρκικά drones που διαθέτει η Ουκρανία
–και τα οποία μοιάζουν με τα μικρότερα σε μέγεθος αμερικανικά Predator–
κατέστρεψαν σημαντικό αριθμό ρωσικών στρατιωτικών οχημάτων, πετώντας τη νύχτα
και εκτοξεύοντας κατευθυνόμενους με λέιζερ πυραύλους ΜΑΜ, επίσης τουρκικής
κατασκευής. Η αδυναμία της Ρωσίας να καταρρίψει ή να εξουδετερώσει τα
Bayraktar συγκαταλέγεται στα σοβαρά μειονεκτήματα που παρουσίασαν οι
στρατιωτικές της δυνάμεις από την έναρξη της εισβολής. Οι επιτυχίες του
Bayraktar επί του πεδίου ενίσχυσαν το ηθικό των Ουκρανών – το τουρκικής
κατασκευής drone έχει γίνει σύμβολο αντίστασης, εμπνέοντας ακόμη και τους
στίχους τραγουδιών.
Οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι έχουν καταστρέψει 37 από τα… 35 Bayraktar που
διέθετε ο ουκρανικός στρατός: ένα εντυπωσιακό ποσοστό… 106%. Λοιπόν: μόλις 3
drones επιβεβαιώνεται πως έχουν χάσει οι Ουκρανοί· τα υπόλοιπα Bayraktar
παραμένουν ενεργά. Ωστόσο, τις τελευταίες μέρες τα Bayraktar περισσότερο
λειτουργούν ως προκάλυψη και παρατηρητές του ουκρανικού πυροβολικού,
εντοπίζοντας στόχους και καθοδηγώντας τα χτυπήματα, παρά επιτίθενται τα ίδια.
Αυτό ίσως συμβαίνει για λόγους επιχειρησιακής ασφάλειας, ωστόσο είναι πιθανόν
να οφείλεται και σε έλλειψη βλημάτων.
Η Τουρκία έστειλε ακόμη ένα φορτίο Bayraktar στην Ουκρανία λίγο πριν από τη
ρωσική εισβολή, με την Άγκυρα να κάνει ασκήσεις διπλωματικής ισορροπίας μεταξύ
Κίεβου και Μόσχας. Αξιωματούχοι τόνισαν ότι συμβαλλόμενο μέρος στην τελευταία
πώληση drones ήταν μια τουρκική ιδιωτική εταιρεία και δεν επρόκειτο για
διακρατική στρατιωτική υποστήριξη. Ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Άγκυρα
δεν μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας λόγω της εξάρτησης της
χώρας του από τη ρωσική ενέργεια.
Ενώ άλλα κράτη σπεύδουν να προμηθεύσουν την Ουκρανία με πυραύλους και
στρατιωτικό υλικό, η Τουρκία δεν έχει προμηθεύσει με εξοπλισμό το Κίεβο μετά
τη ρωσική εισβολή. Η πίεση της Μόσχας ή/και η επιφυλακτικότητα της Άγκυρας
έχουν σταματήσει την προμήθεια πυραύλων MAM για τα Bayraktar.
Έτσι, ήρθε η ώρα για ένα εναλλακτικό όπλο. Ενώ η Ουκρανία διαθέτει αρκετούς
Javelins και άλλους αντιαρματικούς πυραύλους, αυτοί δεν είναι κατάλληλοι για
εκτόξευση από αέρος και επιπλέον δεν είναι εύκολο να ενσωματωθούν σε μη
επανδρωμένα αεροσκάφη. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να προμηθεύσουν με πυραύλους
Hellfire την Ουκρανία, αλλά αυτοί έχουν το διπλάσιο βάρος από έναν ΜΑΜ.
Επομένως, το να τοποθετηθούν σε ένα Bayraktar θα ήταν σαν να περίμενε κανείς
από ένα χελιδόνι να μεταφέρει μια καρύδα.
Οι ΗΠΑ, όμως, έχουν μια εύχρηστη εναλλακτική λύση: έναν ελαφρύ, κατευθυνόμενο
με λέιζερ πύραυλο που μπορεί να εκτοξευθεί από αεροσκάφος. Πρόκειται για τον
Advanced Precision Kill Weapon II ή APKWS: την αναβαθμισμένη εκδοχή των
παλαιών πυραύλων μήκους 2,75 ιντσών του αμερικανικού στρατού. Αυτές οι
ρουκέτες –βάρους 11 κιλών– αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1940, μεταφέρονταν από
αεροσκάφη ή ελικόπτερα μέσα σε κάψουλες ανά 7 ή 19 και εκτοξεύονταν μαζικά για
να πλήξουν μια περιοχή. Χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στο Βιετνάμ, ενώ ρωσικά
ελικόπτερα εκτοξεύουν και σήμερα στην Ουκρανία παρόμοιους μη κατευθυνόμενους
πυραύλους.
Ο APKWS κατευθύνεται με λέιζερ, μέσω τεσσάρων κεφαλών που συνδέονται με το
σύστημα διεύθυνσης. Ο χειριστής απλώς επισημαίνει τον στόχο και ο πύραυλος τον
πλήττει χωρίς να απαιτείται προηγμένη τεχνολογία. Αν και απλός πύραυλος στη
θεωρία, στην πράξη η κατασκευή του APKWS ήταν περίπλοκη, με την εταιρεία BAE
Systems να χρειάζεται περισσότερα από 16 χρόνια για να ολοκληρώσει την
ανάπτυξή του, ξεπερνώντας πολλά λειτουργικά προβλήματα, και να τον εκτοξεύσει
επιτυχώς το 2012.
Ο APKWS χρησιμοποιήθηκε επί του πεδίου από τους Αμερικανούς πεζοναύτες στο
Αφγανιστάν ως μια ελαφριά, χαμηλού κόστους εναλλακτική λύση αντί του Hellfire.
Έχει εμβέλεια πάνω από 5 χιλιόμετρα όταν εκτοξεύεται από ελικόπτερο και άνω
των 11 χιλιομέτρων από αεροσκάφος σταθερής πτέρυγας (η οποία μπορεί να αυξηθεί
κατά 30% με το αναβαθμισμένο λογισμικό του 2021).
Ο APKWS έχει σχεδιαστεί ως ένα σύστημα plug-and-play που μπορεί να προστεθεί
εύκολα σε ένα αεροσκάφος.
"Επειδή χρησιμοποιεί τυποποιημένους εκτοξευτές, ο APKWS δεν απαιτεί ενσωμάτωση
πλατφόρμας ή τροποποιήσεις στο αεροσκάφος, και επειδή φορτώνεται και
εκτοξεύεται ακριβώς όπως ένας τυποποιημένος πύραυλος 2,75 ιντσών, οι πιλότοι
δεν χρειάζονται πολλές ώρες επιπλέον εκπαίδευσης", είπε εκπρόσωπος της BAE σε
συνέντευξη που μου παραχώρησε το 2012.
Το Bayraktar δεν έχει εκτοξεύσει ποτέ έναν APKWS. Σύμφωνα, όμως, με το
προωθητικό υλικό του κατασκευαστή, είναι συμβατό με τον πύραυλο CİRİT που
παράγει η τουρκική εταιρεία Roketsan. Ο CİRİT είναι της ίδιας φιλοσοφίας με
τον APKWS: κατευθυνόμενος με λέιζερ πύραυλος 2,75 ιντσών, σχεδιασμένος για
εκτόξευση από τα υπάρχοντα συστήματα σε αεροσκάφη και συμβατός με τα ΝΑΤΟϊκά
συστήματα λέιζερ.
Η BAE δεν ήταν σε θέση να σχολιάσει τη μεταφορά ή τη δυνατότητα εξοπλισμού των
Bayraktar με APKWS, εξηγώντας μου ότι αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να
απευθυνθούν στις αμερικανικές στρατιωτικές αρχές. (Γεγονός που υποδηλώνει ότι
οι πύραυλοι θα προέρχονται από τα υφιστάμενα αποθέματα, ώστε να μπορούν να
αποστέλλονται στην Ουκρανία άμεσα).
Ο APKWS είναι ελαφρύτερος από τον πύραυλο που χρησιμοποιούν σήμερα στην
Ουκρανία τα Bayraktar και δεν φέρει τόσο ισχυρή κεφαλή. Ωστόσο, δεδομένου ότι
τα drones έχουν χρησιμοποιηθεί κυρίως για να εξουδετερώσουν όχι άρματα μάχης,
αλλά φορτηγά που μετέφεραν καύσιμα και άλλα στρατιωτικά οχήματα που μετέφεραν
αντιαεροπορικά συστήματα, οι Ουκρανοί ίσως δεν χρειάζονται βαριά αντιαρματικά
βλήματα.
Ο ελαφρύτερος APKWS είναι πλεονέκτημα, αφού ένα Bayraktar μπορεί να μεταφέρει
–αντί για τέσσερις MAM– τουλάχιστον έξι APKWS.
Ορισμένοι εισηγούνται ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να προμηθεύσουν την Ουκρανία με μη
επανδρωμένα αεροσκάφη Reaper. Αυτό όμως θα απαιτούσε ειδική επανεκπαίδευση
στους Ουκρανούς χειριστές και υψηλότερα στάνταρ συντήρησης και υλικοτεχνικής
υποδομής. Η προμήθεια οπλικού εξοπλισμού για να διασφαλιστεί ότι τα ουκρανικά
Bayraktar θα συνεχίσουν να πλήττουν τους Ρώσους εισβολείς είναι ένα καλό
βραχυπρόθεσμο μέτρο, και η αποστολή των APKWS μάλλον είναι ο καλύτερος τρόπος
για να επιτευχθεί αυτό.