Ο αρχηγός της ακροδεξιάς πολιτικής ομάδας της Τουρκίας, το Κόμμα Εθνικιστικού
Κινήματος (MHP), το οποίο είναι επίσης ο συμμαχικός εταίρος του κυβερνώντος
Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), Devlet Bahceli, κατά τη διάρκεια
ομιλίας στο τουρκικό κοινοβούλιο στις 31 Μαΐου υποστήριξε ότι oι βάσεις του
αμερικανικού στρατού που βρίσκονται στην Ελλάδα αποτελούσαν άμεση «απειλή» για
την τουρκική ασφάλεια.
Νωρίτερα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά από συνεδρίαση του
υπουργικού συμβουλίου στις 23 Μαΐου, επέκρινε την αυξανόμενη στρατιωτική
παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Υπάρχουν σχεδόν 10 αμερικανικές βάσεις στην
Ελλάδα, υποστήριξε. Ποιος απειλείται με αυτές τις βάσεις; Γιατί
δημιουργούνται αυτές οι βάσεις στην Ελλάδα;». Ο Ερντογάν είχε δηλώσει
προηγουμένως στις 13 Νοεμβρίου 2021 ότι η ίδια η Ελλάδα είχε γίνει
στρατιωτική βάση των ΗΠΑ μετά από συνάντηση με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ
Όρμπαν στην Άγκυρα.
Εκτός από τις τεταμένες σχέσεις με την Ελλάδα, η πολιτική της Τουρκίας για
την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ είναι επίσης ευκαιριακή.
Στις 30 Μαΐου, ο εκπρόσωπος της προεδρίας της Τουρκίας Ibrahim Kalin είχε
τηλεφωνική επικοινωνία με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ
Σάλιβαν, όπου ο Καλίν υπογράμμισε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τον αγώνα της
εναντίον όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων με αποφασιστικότητα. Ο Καλίν
αναφέρθηκε επίσης στην υποψηφιότητα της Σουηδίας και της Φινλανδίας για το
ΝΑΤΟ δηλώνοντας ότι αυτές οι δύο χώρες υποστήριζαν ανοιχτά μια τρομοκρατική
οργάνωση με διαφορετικά ονόματα, δηλαδή PKK/PYD/YPG, και δεν ήταν δυνατό να
φανταστεί κανείς την είσοδό τους στο ΝΑΤΟ, το οποίο παρέχει νομική,
κοινωνική και οικονομικών ευκαιριών, και η οποία είναι μια συμμαχία χωρών
για την ασφάλεια, χωρίς να ληφθούν μέτρα σε αυτά τα θέματα.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία ακύρωσε την άσκηση του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Ο
Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε στις 31 Μαΐου
ότι η Τουρκία ακύρωσε ή ανέβαλε ορισμένες ασκήσεις του ΝΑΤΟ στη Μαύρη
Θάλασσα λόγω των διατάξεων της Σύμβασης του Μοντρέ. Ο υπουργός τόνισε
επίσης ότι η Τουρκία δεν θα επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, καθώς έχει τον
ρόλο του μεσολαβητή.
Η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία για να
διευθετήσει εκκρεμή παράπονα με μεγάλο μέρος του ΝΑΤΟ. Η Σουηδία και η
Φινλανδία αναμενόταν να προσχωρήσουν στη συμμαχία, εγκαίρως στη σύνοδο
κορυφής του Ιουνίου στη Μαδρίτη. Αντίθετα, η Τουρκία ανέτρεψε αυτή τη
στέψη. Η Τουρκία, η οποία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, επιδιώκει να
αποσπάσει παραχωρήσεις από τη Σουηδία και τη Φινλανδία για την
καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την έκδοση πολιτών κουρδικής καταγωγής στην
Τουρκία και την άρση του εμπάργκο όπλων που το μεγαλύτερο μέρος της Δύσης
έθεσε στην Τουρκία μετά την εισβολή της στη Συρία τον Οκτώβριο του 2019. Η
τουρκική προσέγγιση έναντι της Φινλανδίας και της Σουηδίας έχει
υπογραμμίσει ότι οι στενές ανησυχίες της Άγκυρας για την ασφάλεια
διαφέρουν σημαντικά από αυτές της υπόλοιπης συμμαχίας του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα
σε μια εποχή που η συμμαχία επιδίωξε να προχωρήσει πέρα από τον πόλεμο
στο Αφγανιστάν και να επιστρέψει στην βασική της αποστολή αποτροπής.
Ρωσία.
Η στρατιωτική ισορροπία της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας είναι υψίστης
σημασίας για την εθνική ασφάλεια. Η εστίαση στη διατήρηση ενός πιο ικανού
στρατού από την Αθήνα έχει άμεση σχέση με τη θέση της Τουρκίας σχετικά με
την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Η αμερικανική
απόφαση, σε αυτήν την περίπτωση, να εκδιώξουν την Τουρκία από το πρόγραμμα
των F-35 φαίνεται μεγάλη. Η απόφαση της Ουάσιγκτον ήρθε μετά από χρόνια
που έπεισε την Τουρκία ότι η αγορά του συστήματος αεράμυνας S-400 από τη
Ρωσία θα οδηγούσε στην απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα παραγωγής
μαχητικών και θα είχε ως αποτέλεσμα κυρώσεις. Η Άγκυρα αγνόησε αυτές τις
προειδοποιήσεις. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν αυτό που σηματοδότησε οι ΗΠΑ
και η Τουρκία έχασε το μελλοντικό της μαχητικό πρώτης γραμμής και τώρα
αντιμετωπίζει κυρώσεις στην αμυντική της βιομηχανία. Η Ελλάδα, με τη σειρά
της, έχει δεσμευτεί να αγοράσει F-35 και, το σημαντικότερο, έχει λάβει
αναβαθμίσεις στον στόλο της κληρονομιάς F-16.
Η Άγκυρα έχει ζητήσει τις ίδιες αναβαθμίσεις αεροσκαφών από την
Ουάσιγκτον, αλλά ένα ανεπίσημο εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει το
Κογκρέσο από τον Οκτώβριο του 2019 το απέτρεψε. Η αβεβαιότητα για το
μέλλον της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας και οι αναβαθμίσεις στην
Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ενίσχυσαν τις ανησυχίες στο εσωτερικό της
Άγκυρας για τη μελλοντική ισορροπία δυνάμεων στις περιοχές του Αιγαίου και
της Μεσογείου.
Η Τουρκία επιδιώκει να διορθώσει αυτό που αντιλαμβάνεται ως αδικία
χρησιμοποιώντας τη δύναμή της για να αρνηθεί τη συναίνεση στο ΝΑΤΟ και
έτσι να εξαναγκάσει τη συμμαχία να λάβει πιο σοβαρά τα δικά της ζητήματα
εθνικής ασφάλειας. Η Τουρκία το κάνει αυτό με ωμή βία: απειλώντας να
εμποδίσει την ένταξη δύο νέων μελών του ΝΑΤΟ, απειλώντας να εισβάλει στη
Συρία (ξανά) και απειλώντας σιωπηρά ότι θα κλιμακώσει περαιτέρω τις
εντάσεις με την Ελλάδα. Το θέμα, ωστόσο, είναι ότι οι ανησυχίες της
Άγκυρας είναι μοναδικές για την Τουρκία και δεν συμμερίζονται η δυτική
συμμαχία. Αντίθετα, το κουρδικό πρόβλημα της Τουρκίας είναι ένα εσωτερικό,
μόνο τουρκικό ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί με την επιστροφή στην
ειρηνευτική διαδικασία. Ακόμα κι αν τα μέλη του ΝΑΤΟ αναγνωρίζουν τη
βαρβαρότητα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και τις
τρομοκρατικές του τακτικές, βλέπουν την ομάδα ως προϊόν των δημοκρατικών
αποτυχιών της ίδιας της Τουρκίας.
Αυτά είναι οθωμανικά παιχνίδια που παίζει η Τουρκία. Η Τουρκία ασκεί
εκβιαστική πολιτική. Ο εκβιασμός μέχρι τώρα έχει οδηγήσει ότι η Σουηδία
άρει το εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας. Οι εκβιασμοί που έχει κάνει
μέχρι τώρα η Τουρκία απειλούν τους πάντες. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ,
την 01 Ιουνίου, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιηθεί μια «τριμερής συνάντηση»
στις Βρυξέλλες για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Τουρκίας, η οποία
δεν αντιμετωπίζει ευγενικά την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο
ΝΑΤΟ. Η Τουρκία είναι το κέντρο της αστάθειας στη Μέση Ανατολή και είναι
επίσης το κύριο κέντρο της τρομοκρατίας και το κάνει αυτό υπό την ομπρέλα
του ΝΑΤΟ.
Αντλεί δύναμη από το ΝΑΤΟ σε όλες τις επιθέσεις του. Τώρα για την
υποψηφιότητα της Σουηδίας και της Φινλανδίας, εκβιάζει ξανά. Η αποσύνδεση
μεταξύ της Τουρκίας και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ μπορεί να αυξηθεί τα
επόμενα χρόνια, δεδομένων των αποκλίσεων σχετικά με τις προτεραιότητες
εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας και της προθυμίας της Άγκυρας να
χρησιμοποιήσει τη θέση της στους δυτικούς θεσμούς για να εξαναγκάσει τους
συμμάχους της. Οι προκλήσεις για την ικανοποίηση των αιτημάτων της Άγκυρας
είναι εμφανείς, σηματοδοτώντας ότι ακόμη και αν υπάρξει συμβιβασμός για
ένα θέμα, οι διαφορές μεταξύ της Τουρκίας και της συμμαχίας του ΝΑΤΟ θα
συνεχιστούν. Αυτά υποδηλώνουν ότι η διαχείριση της Τουρκίας θα παραμείνει
βασικό ζήτημα για το ΝΑΤΟ για τα επόμενα χρόνια, υπογραμμίζοντας πώς οι
τρέχουσες προκλήσεις μπορεί να συνεχίσουν να επιδεινώνονται ακόμη και αν
βρεθούν συμβιβασμοί.