Του Λάμπρου Τζούμη, Αντιστράτηγου ε.α. *
Αναφορικά με τους χάρτες που ανάρτησε το ΥΠΕΞ σχετικά με τις διεκδικήσεις της
Τουρκίας, να επισημάνουμε τα εξής :
1. Απουσιάζει σχετική αναφορά και χάρτης που αφορά την προσπάθεια της
Τουρκίας να τροποποιήσει τα όρια του FIR Αθηνών.
Συγκεκριμένα στις 6 Αυγ. 1974 η Άγκυρα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 714, καθόρισε
μία γραμμή αναφοράς στο μέσον περίπου του Αιγαίου και γνωστοποίησε ότι τα
αεροσκάφη που θα πετούσαν ανατολικά της γραμμής αυτής θα έπρεπε να αναφέρουν
στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Κωνσταντινούπολης και να
παίρνουν οδηγίες από αυτό. Η προσπάθεια τροποποίησης των ορίων του FIR
Αθηνών διαμόρφωνε μια οροθετική γραμμή που χονδρικά συμπίπτει με τις
Τουρκικές διεκδικήσεις, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του
Αιγαίου.
Με σκοπό την προστασία της διεθνούς αεροπλοΐας, υπήρξε δυναμική αντίδραση
από την Αθήνα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 1157 (13 Σεπ. 74), με την οποία
κηρύχθηκε το Αιγαίο επικίνδυνη περιοχή. Το κλείσιμο του Αιγαίου είχε ως
συνέπεια στις διεθνείς αεροπορικές εταιρείες να καθιερώσουν εναλλακτικά και
δαπανηρά δρομολόγια, λόγω της παράκαμψης των αεροδιαδρόμων του Αιγαίου.
Μετά από αυτό, η Άγκυρα, το 1980 και πάλι μονομερώς, ανακάλεσε τη ΝΟΤΑΜ 714
όταν διαπίστωσε ότι το μέτρο έβλαπτε τα συμφέροντά της και ιδίως τον
τουρισμό της. Ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε με το επιχείρημα ότι η Σύμβαση του
Σικάγο δεν αφορά στα κρατικά αεροσκάφη, σταθερά αρνείται να υποβάλει σχέδια
πτήσεων για τις εισόδους των στρατιωτικών αεροσκαφών της εντός του FIR
Αθηνών, διαπράττοντας, έτσι, πολυάριθμες παραβάσεις των κανόνων εναέριας
κυκλοφορίας, αποβλέποντας στην αποδυνάμωση του υφιστάμενου νόμιμου
καθεστώτος και δημιουργώντας κινδύνους για την ασφάλεια της πολιτικής
αεροπορίας.
2. Στο χάρτη του ΥΠΕΞ υπ΄ αριθμ. 14 με πράσινο χρώμα φαίνονται τα
νησιά που η Τουρκία συνδέει το καθεστώς αποστρατικοποίησης με την κυριαρχία
τους. Στα νησιά αυτά φαίνεται να συμπεριλαμβάνεται και το νησί του Αγίου
Ευστρατίου.
Σε σχετικό άρθρο με τίτλο «Ημικρανία στο Αιγαίο» είχα επισημάνει ότι
στα νησιά που αναφέρει κατά καιρούς η Τουρκία ότι πρέπει να τελούν υπό
καθεστώς αποστρατικοποίησης είναι ο Άγιος Ευστράτιος η Θάσος και τα Ψαρά,
για τα οποία ΟΥΔΕΜΙΑ αναφορά γίνεται στη συνθήκη της Λωζάνης. Τα νησιά αυτά
βρίσκονται περίπου πάνω στη γραμμή του 25ου μεσημβρινού στο μέσον του
Αιγαίου που φτάνουν οι τουρκικές διεκδικήσεις (υφαλοκρηπίδα, έρευνα διάσωση,
εύρος FIR, ιδεολόγημα γαλάζιας πατρίδας).
Το 2007 η Ελλάδα συμπεριέλαβε τη Λήµνο και τον Άγιο Ευστράτιο στη ΝΑΤΟΪΚΉ
άσκηση «Τολµηρός Τοξότης». Οι Τούρκοι, διαμαρτυρήθηκαν υποστηρίζοντας ότι τα
νησιά αυτά αποτελούν «αποστρατικοποιημένη ζώνη». Το ΝΑΤΟ ματαίωσε την άσκηση
και το σενάριο επαναλήφθηκε με νέα ματαίωση, την επόμενη χρονιά 2008.
Τo παρασκήνιο της απόφασης του ΝΑΤΟ να ματαιώσει την άσκηση έφεραν στο φως
τα διπλωματικά έγγραφα που διέρρευσαν μέσω των Wikileaks. Σε τηλεγράφημα με
τίτλο «Ημικρανία στο Αιγαίο» o Αμερικάνος πρέσβης στην Αθήνα Τσαρλς Ρις
σημείωσε ότι η άσκηση ματαιώθηκε μετά από διαμαρτυρία των Τούρκων για τον
Άγιο Ευστράτιο, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι είναι βάσει συνθήκης
αποστρατικοποιημένη ζώνη.
Οι Αμερικάνοι, μετά από σχετική έρευνα, κατέληξαν στο ότι ο Άγιος Ευστράτιος
δεν εντάσσεται σε αποστρατικοποιημένες ζώνες, ωστόσο αποφάσισαν να μην
πάρουν θέση, ματαιώνοντας την άσκηση.
