Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αφήσει εκτός του φακού της διεθνούς κοινότητας
περιφερειακές κρίσεις όπως αυτή της Λιβύης στην οποία δεν διαφαίνεται
προοπτική λύσης του αδιεξόδου που έχει δημιουργήσει η ύπαρξη δυο κυβερνήσεων
στη χώρα, ενώ δίνει την ευκαιρία σε άλλες δυνάμεις, όπως η Τουρκία να
εδραιώσουν τη θέση τους στην κρίσιμη αυτή χώρα της Β. Αφρικής.
Νίκος Μελέτης
Η νέα κυβέρνηση Μπασάγκα αφού απέτυχε να εισέλθει και να εγκατασταθεί στην
Τρίπολη, με απόφαση της Βουλής των αντιπροσώπων έχει εγκατασταθεί προσωρινά
στη Σύρτη, αλλά δεν υπάρχει προς το παρόν καμιά ένδειξη συνεννόησης με την
κυβέρνηση Ντμπειμπά που εδρεύει στην Τρίπολη και φαίνεται να ελέγχει
παραστρατιωτικές ομάδες, οι οποίες και απέτρεψαν την είσοδο στην πρωτεύουσα
της κυβέρνησης που έχει αναδείξει το Κοινοβούλιο.
Μέσα σε αυτό το θολό και εύφλεκτο περιβάλλον που η προοπτική συμφωνίας για
διεξαγωγή εκλογών απομακρύνεται, η Τουρκία έχει κατορθώσει να εξασφαλίσει
απευθείας επαφές και με τις δυο κυβερνήσεις καθώς ο Μπασάγκα αν και εξελέγη με
την υποστήριξη του Χαφτάρ και του Κοινοβουλίου (που εδρεύει στο Τομπρούκ στην
Ανατολική Λιβύη) ήταν πάντοτε το «αγαπημένο παιδί» της Άγκυρας. Εξάλλου ο
ίδιος ήταν ο πρωτεργάτης του Μνημονίου Στρατιωτικής Συνεργασίας Λιβύης -
Τουρκίας (ως υπουργός της προηγούμενης κυβέρνησης του Φαγιέτ Αλ Σάρατζ) που
άνοιξε τον δρόμο για το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών.
Η Τουρκία μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και παρά την πολιτική
«ουδετερότητας» έναντι της Μόσχας στη Λιβύη «πουλάει» τώρα ένα άλλο αφήγημα
προκειμένου να εδραιώσει τη θέση της στη Λιβύη και συγχρόνως να αποφύγει
πιέσεις για αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων που διατηρεί στη χώρα με στόχο
κυρίως την εμπέδωση της επιρροής της ανεξαρτήτως πολιτικών εξελίξεων.
Σύμφωνα με πληροφορίες η Τουρκία προβάλει και προς τους Αμερικανούς αλλά και
προς τους Ευρωπαίους που εμπλέκονται στη Λιβύη, το αφήγημα ότι η ίδια μπορεί
να αποτελέσει το ανάχωμα της ρωσικής παρουσίας και επιρροής στη Λιβύη, κάτι
που δεν μπορούν να πράξουν οι δυτικές χώρες αφενός λόγω της εμπλοκής τους στην
ανατροπή του Καντάφι και την εμφύλια σύγκρουση που ακολούθησε αλλά και της
απροθυμίας τους να έχουν στρατιωτική παρουσία σε ένα τόσο επικίνδυνο
περιβάλλον. Η Τουρκία επίσης εκμεταλλευόμενη και τις σχέσεις με τις χώρες του
Σαχέλ υποστηρίζει ότι έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει το αντίβαρο στη ρωσική
επιρροή σε ολόκληρη την περιοχή του Σαχέλ.
Η Τουρκία έτσι επιδιώκει να νομιμοποιήσει τη στρατιωτική παρουσία της στη
Λιβύη και να χειραγωγεί τις εξελίξεις ενώ συγχρόνως προβάλει ως η δύναμη που
μιλώντας και με τους δυο πρωθυπουργούς μπορεί να συμβάλει στην εκτόνωση των
εντάσεων.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Ιταλία η οποία λόγω των παραδοσιακών δεσμών
αλλά και των μεγάλων οικονομικών - ενεργειακών συμφερόντων που διατηρεί στη
Λιβύη αναλαμβάνει πρωτοβουλία για Διάσκεψη για τη Λιβύη στις 22 Ιουνίου με τη
συμμετοχή της ίδιας, των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας,
της Αιγύπτου αλλά και της Τουρκίας ενώ για μια ακόμη φορά αποκλείεται η Ελλάδα
από μια τέτοιου είδους Διάσκεψη στην οποία θα έπρεπε δικαιωματικά να
συμμετέχει ως χώρα μέλος της ΕΕ, γειτονική της Λιβύης.
Είναι επίσης ιδιαίτερα ανησυχητικές οι πληροφορίες ότι τους τελευταίους μήνες
υπάρχει γενική απροθυμία από τις Λιβυκές Αρχές όχι μόνο την κυβέρνηση της
Τρίπολης αλλά και από την κυβέρνηση Μπασάγκα για επαφές και διαβουλεύσεις με
την ελληνική πλευρά, καθώς αυτό στερεί και τις δυνατότητες της Αθήνας για
εμπλοκή στις διεργασίες και στις διεθνείς πρωτοβουλίες για το Λιβυκό.
Όμως για την Ελλάδα υπάρχουν και υπαρκτοί κίνδυνοι με τη συνέχιση της
αβεβαιότητας και την απουσία κοινά αποδεκτής κυβέρνησης με την οποία θα
μπορούσε να συνομιλήσει και να συνδέσει βεβαίως τη βοήθεια από την ΕΕ, με
ζητήματα που αφορούν την αποκατάσταση της διεθνούς νομιμότητας στην
Αν.Μεσόγειο που έχει διαταραχθεί εκτός των άλλων και με το Τουρκολιβυκό
Μνημόνιο.
Ένα από τα σενάρια κλιμάκωσης της έντασης από την Τουρκία που βρίσκεται στους
φακέλους της Αθήνας είναι μια κίνηση αντιπερισπασμού με την ενεργοποίηση και
υλοποίηση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Είτε με έναρξη ερευνών στην περιοχή του
Μνημονίου από την Τουρκία, είτε με την έγκριση από την Τρίπολη των αιτήσεων
που έχει υποβάλει η ΤΡΑΟ για έρευνες στη λιβυκή υφαλοκρηπίδα, που όμως εάν
υπολογισθεί με βάση το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, θα επικαλύπτει παράνομα και
μεγάλο μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως της Κρήτης. Και αυτές θα είναι
έρευνες που δεν θα γίνουν απευθείας από την Τουρκία αλλά με ανάθεση της άδειας
από τη Λιβύη περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Η Αθήνα οφείλει πάντως να στρέψει και πάλι το βλέμμα στη Λιβύη, να ενισχύσει
τη διπλωματική παρουσία στη Λιβύη και να αποκαταστήσει απευθείας επαφές και με
τις δυο πλευρές και συγχρόνως να περάσει μέσω της ΕΕ αλλά και της Αιγύπτου,
στο πλαίσιο των ειρηνευτικών διαδικασιών, τον όρο ότι πρέπει να αποκλειστεί
κάθε ενέργεια στη βάση αμφισβητούμενων, ακόμη και στο εσωτερικό της Λιβύης,
«διεθνών συμφωνιών» που θα δημιουργούσαν περαιτέρω αποσταθεροποίηση στην
περιοχή της Μεσογείου.