Γράφει ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Αντιστράτηγος ε.α., Γεωστρατηγικός Αναλυτής
και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και
Συνεργασίας»
Παρακολουθώντας εδώ και πολλά χρόνια μαζί με την Τουρκία και τον Πρόεδρο της
Ρερζέπ Ταγίπ Ερντογάν που έτσι όπως πάει θα γίνει και …ισόβιος, διαπιστώνουμε
ότι όταν στα διεθνή «παιχνίδια και παζάρια» του κερδίζει, πανηγυρίζει γιατί
κέρδισε, το ίδιο όμως κάνει και όταν χάνει. Προχθές όμως το βράδυ στις
Βρυξέλλες, όσο και αν δεν μας αρέσει εδώ στην Ελλάδα (σσ: Στην Τουρκία
πανηγυρίζουν), πήρε με τα παζάρια του μετά και το χτύπημα στην πλάτη από τους
περισσότερους Συμμάχους, αυτά που ήθελε από τη Σουηδία και τη Φινλανδία για να
συναινέσει στην έναρξη των διαδικασιών με τις οποίες αυτές οι χώρες θα γίνουν
μέλη του ΝΑΤΟ.
Σε αυτό το άρθρο δεν θα επιχειρήσουμε να κάνουμε ακόμα μία ανάλυση όλων των
συμφωνηθέντων υπό την αιγίδα του ΓΓ/ΝΑΤΟ του τριμερούς Μνημονίου Τουρκίας,
Σουηδίας και Φινλανδίας, αλλά θα επισημάνουμε κάποια κρίσιμα στοιχεία που
χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και τα οποία μάλλον διέφυγαν στα όσα έχουν
παρατεθεί στον δημόσιο διάλογο και στην αρθρογραφία. Στη χώρα μας που δυστυχώς
οτιδήποτε έχει σχέση με την Τουρκία αναπόδραστα μας επηρεάζει, για μία ακόμα
φορά δεν αποφύγαμε τις υπερβολές κινούμενοι μεταξύ της έωλης θεωρίας της…
«κωλοτούμπας» του Ερντογάν και ότι δεν κέρδισε τίποτα και της «άτακτης
συνθηκολόγησης».
Από τη στιγμή που ο ίδιος ο ΓΓ/ΝΑΤΟ κ. Γενς Στόλτενμπεργκ σε όλο αυτό το
διάστημα που μεσολάβησε από το επίσημο αίτημα ένταξης των δύο αυτών βορείων
χωρών μέχρι και την προχθεσινή συμφωνία αρκετές φορές είχε επισημάνει ότι
υφίσταται η ανάγκη να γίνουν κατανοητές οι θεμιτές ανησυχίες της Τουρκίας, οι
δύο υποψήφιες χώρες βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση απέναντι στον ουσιαστικό
εκβιασμό (περί εκβιασμού πρόκειται) της Άγκυρας.
Για την Ουάσιγκτον η οποία τήρησε σιγή ιχθύος και μόνον ευχολόγια εξέφραζαν οι
αξιωματούχοι της μιλούσε ο κ. Στόλτενμπεργκ ο οποίος με τις προαναφερθείσες
δηλώσεις είναι σηματοδοτήσει το «μονοπάτι» του συμβιβασμού χτυπώντας
ταυτόχρονα φιλικά «στην πλάτη τον Ερντογάν. Ένας όπως και να το κάνουμε
μειωτικός συμβιβασμός για την ιστορία και την παραδοσιακή πολιτική τους για να
ξεπεραστεί το εμπόδιο «Τουρκία».
Κάποιοι κύκλοι στην επιθυμία τους να υποβαθμίσουν τη σημασία του Μνημονίου, το
οποίο πρέπει να πούμε ότι ουδόλως συνιστά νομικό κείμενο αλλά μία πολιτική και
τεχνική συμφωνία που όμως έχει δεσμεύσεις, χαρακτηρίζουν τα συμφωνηθέντα ως
γενικολογίες. Ξεχνούν όμως ότι σύμφωνα με την παράγραφο 8 εδάφιο 1
συγκροτείται ένας κοινός μόνιμος μηχανισμός «διαλόγου και συνεργασίας» τόσο σε
κυβερνητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο αρχών επιβολής του νόμου αλλά και
πληροφοριών και εδώ οφείλουμε να επισημάνουμε ότι στη φωτογραφία που έβγαλαν
όλα τα μέλη των αντιπροσωπειών ήταν και ο Διοικητής της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν ο
οποίος διαφαίνεται ότι είχε σημαντικό ρόλο και στην τελική διαμόρφωση του
κειμένου.
Μέσω αυτού του κοινού μηχανισμού όπως αναφέρει η παράγραφος 9 του Μνημονίου, η
Άγκυρα θα επιβλέπει την εφαρμογή των συμφωνηθέντων και εκτιμάται ότι θα
τεστάρει κατά πόσο η Σουηδία περισσότερο και λιγότερο η Φινλανδία θα
«συμμορφώνεται» με τα όσα προβλέπονται στις παραγράφους 4-6 του Μνημονίου. Σε
ότι αφορά στην άρση του εμπάργκο σε στρατιωτικό υλικό θα πρέπει να
διευκρινιστεί ότι αυτό ήταν άτυπο, όπως και σε άλλες χώρες όπως και στη
Γερμανία και εφαρμόστηκε μετά την τελευταία εισβολή που ονομάστηκε
rπροπαγανδιστικά «Άνοιξη Ειρήνης» της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία τον Νοέμβριο
2019. Και βέβαια δεν αφορά σε Υποβρύχια, Αεροπλάνα και άλλα μεγάλα οπλικά
συστήματα όπως αφελώς κάποιοι πιστεύουν αλλά συστήματα υψηλής τεχνολογίας που
χρησιμοποιούνται σε αμυντικά υλικά που κατασκευάζονται στην Τουρκία όπως UAVs,
πυραυλικά συστήματα κλπ. Όμως η αναφορά ότι πλέον δεν ισχύει καμία απαγόρευση
και διατύπωση εμφατικά στα περί … «συμμαχικής αλληλεγγύης» δημιουργεί νέα
δεδομένα για την Τουρκία αλλά και για την Ελλάδα που απειλείται.
Αυτό που θα πρέπει όμως να παρακολουθηθεί στενά από ελληνικής πλευράς είναι το
πώς θα διαμορφωθούν οι συσχετισμοί μέσα στην ΕΕ και κατά πόσο η Τουρκία μπορεί
να αποκτήσει ερείσματα από μία συνεργασία με Σουηδία και Φινλανδία μέσα σε
αυτή υπονομεύοντας τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Σχετικά με τη δέσμευση της
Σουηδίας και της Φινλανδίας να υποστηρίξουν τη συμμετοχή της Τουρκίας και
άλλων κρατών μη μελών της ΕΕ στη Μόνιμη Δομημένη Συνεργασία (PESCO) που αφορά
στην ΚΠΑΑ, αρκεί να πούμε ότι αν και για κάτι τέτοιο απαιτείται η συναίνεση
όλων των μελών, δηλαδή και της Ελλάδος και της Κύπρου ανοίγει ένα επικίνδυνο
παράθυρο και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ίσως, η Γερμανία που δεν ήθελε
αποκλεισμούς σε αυτήν την πρωτοβουλία να βρει «συμμάχους» στο να βάλει από το
παράθυρο την Τουρκία.
Η Σουηδία και η Φινλανδία δεν εισήλθαν χθες στο ΝΑΤΟ αλλά προσκλήθηκαν να
αρχίσουν τις συνομιλίες που αφορούν στην ένταξη τους παίρνοντας την ιδιότητα
του προσκεκλημένου (invitee) και πλέον θα συμμετέχουν ως παρατηρητές στις
επιτροπές. Σε κάθε όμως βήμα της ενταξιακής τους πορείας που αναμένεται να μην
είναι μακρά η Τουρκία θα μπορεί να μην συναινεί (έμμεσο «βέτο») και να
δημιουργεί προσκόμματα τεστάροντας την εφαρμογή των προβλέψεων του τριμερούς
Μνημονίου. Όταν ολοκληρωθούν οι συνομιλίες θα υπογραφεί το Πρωτόκολλο Ένταξης.
Και φυσικά ένταξη θα υφίσταται όταν το πρωτόκολλο ένταξης επικυρωθεί από όλα
τα Κοινοβούλια των Νατοϊκών εθνών (ορολογία ΝΑΤΟ). Με την Τουρκία να εκτιμάται
ότι θα φροντίσει να είναι η τελευταία και να κερδίσει περισσότερο χρόνο.
Η Τουρκία που από εκεί που γινόταν υπονομευτής της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ
δημιουργώντας προβλήματα, παρουσιάζεται από χθες το «καλό παιδί» της Συμμαχίας
που αποσόβησε την κρίση που αυτή όμως προκάλεσε. Όλο αυτό το διάστημα η
Τουρκία θα παρακολουθεί και με τον μόνιμο μικτό μηχανισμό του την εφαρμογή των
προβλέψεων του τριμερούς Μνημονίου που υπέγραψε με Σουηδία και Φινλανδία αλλά
και με όποια άλλα μέσα έχεις τη διάθεση της. Και για να μην χάσει καθόλου
χρόνο χθες το μεσημέρι ο Τούρκος Υπουργός Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγκ
ανακοίνωσε ότι η Άγκυρα στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας θα ζητήσει από τη
Φινλανδία και τη Σουηδία την έκδοση στην Τουρκία 33 προσώπων που ανήκουν στο
PKK και το Feto του Φετουλάχ Γκιουλέν. Κάτι με το οποίο θα τεστάρει άμεσα τη
θέληση και τη «αξιοπιστία» της Στοκχόλμης και του Ελσίνκι.
Τέλος, όπως πλέον γίνεται αντιληπτό η Τουρκία αποκομίζει σε αυτό το πολύ
αποδοτικό παζάρι της ακόμα ένα σημαντικό κέρδος προερχόμενο από την Αμερική
κάτι που αναμφίβολα έχει αντίκτυπο και στα λεγόμενα ελληνοτουρκικά. Ενώ
γράφονταν αυτές οι γραμμές έγινε γνωστό ότι η Βοηθός Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ
Σελέστ Ουαλάντερ δήλωσε δημοσίως πως «οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως τα σχέδια
εκσυγχρονισμού του στόλου των F-16 της Τουρκίας»! Μπορεί η τελική απόφαση να
την παίρνει το Κογκρέσο αλλά προδιαγράφεται η στάση της Διοίκησης Μπάιντεν.