Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου , Ιστορικού- Διεθνολόγου *
Σήμερα, τριμερής στο Κίεβο ανάμεσα σε Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, πρόεδρο της
Τουρκίας και πρόεδρο της Ουκρανίας για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί ήδη
μετά από έξι μήνες πολέμου... Τόσο αυτό το γεγονός όσο και ότι η γειτονική
χώρα έχει ρόλο μεσολαβητή στη μεταφορά σιτηρών, όπως έχουμε ξαναπεί, δείχνουν
ότι αναβαθμίζουν το ρόλο της... Ωστόσο και μετά τη χθεσινή δήλωση Ρώσου
αξιωματούχου ότι μετά τη συνάντηση στο Σότσι το προηγούμενο διάστημα ανάμεσα
σε Πούτιν και Ερντογάν, η Τουρκία υπέγραψε νέα συμφωνία για αγορά μίας ακόμη
συστοιχίας S400 και η αυτόματη διάψευση από την τουρκική Προεδρία
αποδεικνύουν, ότι πολύ πιθανό μία δαμόκλειος σπάθη στέκεται πάνω από το
γειτονικό κράτος...
Αλήθεια παρήγγειλε ή όχι η Τουρκία νέους ρωσικούς πυραύλους;;;;... Αυτό θα το
δείξει το άμεσο μέλλον, όμως το γεγονός ότι συζητήθηκε στο Σότσι η μεταφορά
μέρους της παραγωγής των Bayraktar στο ρωσικό κράτος, υποδηλώνει ότι ο Πούτιν
δεν θα δεχόταν μία τέτοια συνθήκη αν δεν δημιουργούσε καταστάσεις άμεσου
οφέλους για τον ίδιο, όπως να έχει διαμορφώσει τα εχέγγυα, ώστε να
χρησιμοποιεί τη γειτονική χώρα κατά το δοκούν... Και πρέπει να σημειωθεί
αυτό... Έχουμε γράψει στο πρόσφατο παρελθόν για το πυρηνικό εργοστάσιο στο
Ακούγιου δύο άρθρα (τα οποία βρίσκονται στις συνεργαζόμενες πλατφόρμες)...
Ακόμα κι αν έγινε εξαγγελία στο Σότσι για κατασκευή ενός επιπλέον
αντιδραστήρα, ωστόσο το νομικό και ευρύτερα θεσμικό καθεστώς για το
συγκεκριμένο έργο, δεν είναι μια υπόθεση αυστηρά των δύο συμβαλλομένων...
Οπότε, η Ρωσία με την Τουρκία το στοιχείο που διαμορφώνει τη μεταξύ τους
συμπλεκτική σχέση, είναι η αγορά και πώληση αμυντικού εξοπλισμού και κάθε άλλο
παρά στην πραγματικότητα είναι το Ακούγιου....
Από εκεί και ύστερα... Μία ακόμα συνθήκη που δεν πρέπει να περνά στα ψιλά
γράμματα, είναι ότι η Δύση δεν εμπιστεύεται το τουρκικό κράτος στο βαθμό που
ίσως θεωρούμε, ότι ακουμπά σε αυτό... Και μόνο που στις συμφωνίες λχ για τα
σιτηρά παρευρίσκονταν εκπρόσωποι των διεθνών θεσμών και μόνο που η μεταφορά
των σιτηρών δεν γίνεται με καράβια τουρκικών συμφερόντων, ακόμα κι αν θεωρούμε
ότι ειδικά για το πρώτο σκέλος του προβληματισμού, αφού αφορά μία κατάσταση
που εκ των πραγμάτων θα έπρεπε να υπάρχει παρουσία της Δύσης (και του ΟΗΕ) μια
και δεν αποτελεί ένα λχ περιφερειακό ζήτημα, ωστόσο οι προπαρασκευαστικές
συνομιλίες θα μπορούσαν να γίνουν, αν υπήρχε η ανάλογη εμπιστοσύνη, από το
διαμεσολαβητή, που εν προκειμένω είναι το τουρκικό κράτος... Και δεν είναι όλο
αυτό που αναφέρουμε στη βάση ενός ευσεποθισμού ή μίας θεωρητικής προσέγγισης
των πραγμάτων, αλλά επειδή το επισιτιστικό ζήτημα αφορά κυρίως την Αφρική, και
είναι γνωστά τα ερείσματα που φέρει εκεί η Τουρκία, δεν θα άφηναν τη γειτονική
χώρα μετά τη Διπλωματία των Νερών, να επανακάμψει δριμύτερη με τη Διπλωματία
των Σιτηρών, ιδιαίτερα σε αυτά τα περιβάλλοντα....
Συγχρόνως, τα ενεργειακά είναι ένα πολύ μεγάλο κλειδί που τη σημασία του θα τη
δούμε το χειμώνα που κοντοζυγώνει... Και αν εμείς ως Ελλάδα έχουμε στραμμένη
την προσοχή μας στην ΑΟΖ της Κύπρου και τη ΝΑ Μεσόγειο λόγω του Αμπντούλ Χαμίτ
χαν, τουρκικά γεωτρύπανα αυτήν την στιγμή δραστηριοποιούνται στη Μαύρη
Θάλασσα... Και φυσικά δραστηριοποιούνται στην τουρκική ΑΟΖ, όμως δεν ξέρω και
παρά τις ρωσοτουρκικές συμφωνίες που τρέχουν μέσω των αγωγών, αν και κατά πόσο
η Ρωσία είναι τόσο άνετη να δώσει κυρίαρχο ρόλο στο τουρκικό κράτος...
Γιατί εδώ στη Μεσόγειο, η γειτονική χώρα μπορεί να έχει να αντιμετωπίσει μία
TOTAL και μία ExxonMobil, όμως στη Μαύρη Θάλασσα και εκεί υφίσταται ένας
"ακήρυχτος πόλεμος", έχει να αντιμετωπίσει μια πολύπλοκη συνθήκη που δεν
στοιχειοθετείται όσο παράξενο και να μας φαίνεται σε υπογεγραμμένα μόνο
οικονομικά σύμφωνα, μια και όσον αφορά τη Ρωσία η ευαισθησία της για την
Κριμαία το 2014 και τις περιοχές που βρέχονται από την Αζοφική Θάλασσα κάθε
άλλο παρά σταματούν στα μειονοτικά θέματα...
Αυτήν την στιγμή στην ευρύτερη περιοχή τρέχουν συμβάσεις με τις οποίες
δραστηριοποιούνται αμερικανικές και ευρωπαϊκές πετρελαϊκές, όπως είναι η
Chevron, και παρά το γεγονός ότι οι χώρες του Εύξεινου Πόντου συμπλέκονται
μεταξύ τους με αγωγούς σε λειτουργία, οπότε θα θεωρούσε κάποιος ότι δεν
υφίσταται η ρευστότητα που υπάρχει στη Μεσόγειο, εντούτοις το Ουκρανικό είναι
η κατάσταση που θα επαναπροσδιορίσει τις υφιστάμενες σχέσεις (παρόλο που
υφίστανται συμπεφωνημενες, νομικές και οικονομικές ρήτρες), και η απάντηση που
δίνεται σε αυτό είναι και το γεγονός που δεν το διαλαμβανουμε υπόψη, αλλά αυτό
θα έπρεπε να είναι κυρίαρχο...
Ποιο είναι αυτό;;;;... Υφίστανται κατασκευασμένοι αγωγοί που
λειτουργούν, χωρίς μία Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο για
τα ενεργειακά της!!!!... Δηλαδή εν προκειμένω υφίσταται το μέσο (αγωγοί) και
το προϊόν (πετρέλαιο/Φ.Α) που στην πραγματικότητα εν πολλοίς καλύπτονται
από "ρευστό νομικό/ θεσμικό" πλαίσιο, μια και πρώτο λόγο σε αυτό δεν έχουν τα
κράτη παραγωγοί, αλλά οι διαμετακομιστές και η ΕΕ που προμηθεύεται το
προϊόν... Οπότε γίνεται αντιληπτό, ότι κάθε άλλο παρά η Τουρκία στη
συγκεκριμένη περιοχή παίζει άνετα μπάλα, μία και στην πραγματικότητα υφίσταται
ακόμη μεγαλύτερη ρευστότητα από αυτήν που υπάρχει στη ΝΑ Μεσόγειο... Γιατί στη
Μαύρη Θάλασσα έχοντας διττό ρόλο είναι η χώρα που ούτε οι παραγωγοί, αλλά ούτε
οι διαμετακομιστές την βλέπουν "χωρίς σκιές"...
Επομένως, και με αφορμή το Ουκρανικό δεν ξέρω κατά πόσο πιο ήρεμη είναι η
περιοχή της Μαύρης Θάλασσας από αυτήν στην οποία ζούμε εμείς και τα υπόλοιπα
μεσογειακά κράτη, οπότε και φυσικά, παρά τις συμφωνίες, οι σχέσεις των
παρευξείνιων χωρών είναι ιδιαίτερα διάτρητες... Γιατί στη ΝΑ Μεσόγειο, η
Τουρκία έχει δύο -κατ' ουσίαν - κράτη ως αντιπάλους στο ενεργειακό παιχνίδι,
την Ελλάδα και την Κύπρο, στη Μαύρη Θάλασσα, σκεφτείτε το γεωγραφικό χάρτη και
τοποθετήστε επικεφαλής, τη Ρωσία...
*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός – Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου
Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική
Συνεργάτιδα ΑΠΘ (Νομικής Σχολής και Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ), Εξωτερική
Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και της Σχολής
Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)