Σε ένα σημαντικό άρθρο προχώρησε ο αναλυτής της Jerusalem Post Seth Frantzman
σχετικά με τις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, με τον τίτλο:Οι σχέσεις
Ισραήλ-Τουρκίας επιστρέφουν, αλλά θα διαρκέσουν;
Αναλυτικά:
”Το Ισραήλ και η Τουρκία αποκατέστησαν τις διπλωματικές σχέσεις αυτόν τον
μήνα. Ο Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ μίλησε με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης των σχέσεων. Η επανέναρξη πλήρους
σχέσεων σημαίνει ότι θα υπάρχουν πρεσβευτές και στις δύο χώρες και νέες
πτήσεις.
Εκ πρώτης όψεως, αυτό είναι ένα θετικό σημάδι. Οι χώρες πρέπει να έχουν
κανονικές σχέσεις. Η Τουρκία προσπαθεί να επιστρέψει σε πλήρεις σχέσεις με το
Ισραήλ τα τελευταία δύο χρόνια. Το Ισραήλ και η Τουρκία μοιράζονται
φαινομενικά κάποια κοινά συμφέροντα στην περιοχή, όπως ανησυχίες για τον ρόλο
του Ιράν στο Ιράκ καθώς και ενδιαφέρον για συνεργασία με τη Ρωσία και τη Δύση.
Η διοίκηση του Naftali Bennett και του Yair Lapid έχουν εργαστεί για την
αναζωπύρωση των δεσμών.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να ανησυχούμε για τους δεσμούς με την Άγκυρα.
Καταρχάς, η Άγκυρα υποστηρίζει τη Χαμάς εδώ και πολλά χρόνια. Πριν από λίγο
καιρό, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι η Χαμάς σχεδίαζε τρομοκρατικές επιθέσεις από
την Τουρκία. Οι ηγέτες των τρομοκρατών της Χαμάς έγιναν δεκτοί με τελετουργική
ευγένεια στην Τουρκία και αντιμετωπίστηκαν από τον πρόεδρό της σαν να ήταν μια
νόμιμη κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, η Χαμάς έλαβε καλύτερη μεταχείριση από
την Τουρκία από ό,τι από τις περισσότερες άλλες χώρες της περιοχής.
Πώς μπορεί μια χώρα όπως η Τουρκία, η οποία ισχυρίζεται ότι «καταπολεμά την
τρομοκρατία» και μάλιστα αντιτίθεται στην ένταξη της Σουηδίας και της
Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ επειδή η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι φιλοξενούν «τρομοκράτες»,
να στηρίξει επίσης τη Χαμάς; Η Χαμάς έχει δολοφονήσει εκατοντάδες σε
τρομοκρατικές επιθέσεις. Ωστόσο, για την τρέχουσα ακροδεξιά κυβέρνηση της
Άγκυρας, η Χαμάς είναι μια κανονική ομάδα που την υποδέχονται με χαμόγελα.
Οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Χαμάς και άλλες ακροδεξιές, αντισημιτικές και
ρατσιστικές ισλαμιστικές ομάδες προκαλούν ανησυχία. Η Άγκυρα έχει υποστηρίξει
εξτρεμιστές που διώκουν Κούρδους, Χριστιανούς, Γιαζίντι και άλλες μειονότητες.
Ως χώρα μειονοτήτων, το Ισραήλ γνωρίζει πολύ καλά ότι η δίωξη των μειονοτήτων
οδηγεί πάντα σε αντισημιτισμό. Οι χώρες που συντρίβουν τα δικαιώματα των
Κούρδων είναι πάντα οι ίδιες χώρες της περιοχής που ήταν κατά του Ισραήλ.
Οι χώρες δεν χρειάζεται να μοιράζονται μια κοσμοθεωρία για να έχουν
πρεσβευτές, και σε αυτό το επίπεδο οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ φαίνεται να
είναι μια θετική εξέλιξη για το εμπόριο και άλλα θέματα.
Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα σχετικά με το τι παρακινεί την προσέγγιση της
Άγκυρας στο Ισραήλ. Η Άγκυρα έχει διαδώσει φήμες στο παρελθόν προσπαθώντας να
πείσει το Ισραήλ να παρακάμψει τους στενούς δεσμούς του με την Κύπρο και την
Ελλάδα υπέρ των ενεργειακών συμφωνιών με την Τουρκία. Φαίνεται ότι η Άγκυρα
θέλει να βλάψει τους δεσμούς του Ισραήλ με την Ελλάδα. Αυτή η χρήση των δεσμών
με το Ισραήλ για να βλάψει τους δεσμούς του Ισραήλ με άλλες χώρες είναι σαφής.
Η Τουρκία απείλησε τον Αύγουστο του 2020 να τερματίσει τις σχέσεις με τα ΗΑΕ
εάν τα ΗΑΕ συνάψουν ειρήνη με το Ισραήλ. Πώς μπορεί η ηγεσία στην Άγκυρα να
θέλει να βλάψει τους δεσμούς Ισραήλ-ΗΑΕ τη μια μέρα και μετά να θέλει να
αναζωπυρώσει τις σχέσεις με το Ισραήλ την επόμενη;
Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το καθεστώς της Τουρκίας, του οποίου
ηγείται το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) τις τελευταίες δύο δεκαετίες,
είναι απλώς ασταθές στη συμπεριφορά του.
Αλλά αυτός ο ισχυρισμός δεν φαίνεται να υποστηρίζεται από όλα τα γεγονότα. Το
κυβερνών κόμμα της Τουρκίας είναι πολύ ικανό να έχει ομαλούς δεσμούς με το
Ιράν, τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες χώρες. Είναι πρωτίστως το Ισραήλ με το
οποίο η Τουρκία έχει αντιμετωπίσει αυτές τις γελοιότητες, όπως να φιλοξενεί τη
Χαμάς και να απειλεί τους δεσμούς με τα ΗΑΕ προκειμένου να απομονώσει την
Ιερουσαλήμ.
Μόλις πριν από λίγα χρόνια, τα τουρκικά φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ φιλοξενούσαν
ιστορίες σχετικά με την «απελευθέρωση» της Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ και
κατηγορούσαν το Ισραήλ ως χώρα γενοκτονίας. Τα ίδια μέσα ενημέρωσης στην
Τουρκία, με τη σφραγίδα της κυβέρνησης, δημοσίευαν επίσης άρθρα που
κατονομάζουν όλους τους Εβραίους στην κυβέρνηση Μπάιντεν ως τρόπο να
υπονοήσουν ότι οι Εβραίοι και οι «σιωνιστές» ελέγχουν τον Λευκό Οίκο.
Ίσως η ξαφνική απόφαση της Άγκυρας τα τελευταία χρόνια να επιδιώξει
στενότερους δεσμούς με το Ισραήλ οφείλεται στην αντισημιτική πεποίθηση ότι οι
στενότεροι δεσμοί με το Ισραήλ θα βοηθήσουν τις φιλο-ισραηλινές φωνές να
πιέσουν υπέρ της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον.
Αυτό δεν είναι τραβηγμένο, πολλές ομάδες και ορισμένες άλλες μικρές χώρες
προσπάθησαν συχνά να συνεργαστούν με εβραϊκές ομάδες ή φιλο-ισραηλινές ομάδες
προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στις ΗΠΑ, με τη λανθασμένη
εντύπωση ότι το να είναι κοντά στο Ισραήλ ανοίγει όλα τα πόρτες στο DC. Το
Ισραήλ θα πρέπει να είναι επιφυλακτικό να χρησιμοποιηθεί για τέτοιου είδους
μηχανορραφίες.
Ο τελευταίος λόγος ανησυχίας για τους νέους δεσμούς είναι τα 10 χρόνια
αντι-ισραηλινής συμπεριφοράς της Άγκυρας. Το 2009 ο Τούρκος Ερντογάν εισέβαλε
από μια σκηνή στο Νταβός κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Σιμόν Πέρες. Ο
Ερντογάν είπε: «Θυμάμαι δύο πρώην πρωθυπουργούς στη χώρα σας που είπαν ότι
ένιωσαν πολύ χαρούμενοι όταν μπόρεσαν να εισέλθουν στην Παλαιστίνη με τανκς…
Βρίσκω πολύ λυπηρό που ο κόσμος επικροτεί αυτό που είπατε. Έχουν σκοτωθεί
πολλοί άνθρωποι. Και νομίζω ότι είναι πολύ λάθος και δεν είναι ανθρωπιστικό».
Ο Ερντογάν έχει συγκρίνει το Ισραήλ με τη Ναζιστική Γερμανία αρκετές φορές σε
μεγάλες ομιλίες του, με πιο πρόσφατη το 2018 και το 2019. Πώς μπορεί κάποιος
που βλέπει το Ισραήλ ως Ναζί να θέλει επίσης δεσμούς με το Ισραήλ;
Από όλα τα στοιχεία φαίνεται ότι το καθεστώς της Άγκυρας δεν θα αλλάξει θέση.
Θέλει ξανά σχέσεις με το Ισραήλ τώρα, εν μέρει επειδή ήξερε ότι δεν μπορούσε
να πάρει τίποτα από την προηγούμενη κυβέρνηση Νετανιάχου. Η ηγεσία της
Τουρκίας κατέστρεψε τους δεσμούς με το Ισραήλ κατά τα χρόνια της εξουσίας του
Νετανιάχου, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης του στολίσκου Mavi Marmara
εναντίον του Ισραήλ. Αυτός ο στολίσκος ήταν γεμάτος ακροδεξιούς ακτιβιστές από
την Τουρκία που προσπάθησαν να φτάσουν στη Γάζα και επιτέθηκαν σε Ισραηλινούς
που στάλθηκαν για να απαγορέψουν τα πλοία. Από την επίθεση στον Πέρες μέχρι
την υπόθεση του Μαρμαρά, η Τουρκία έχει αυξήσει την υποστήριξη προς τη Χαμάς
και συγκρίνει το Ισραήλ με τους Ναζί. Δεν πρόκειται απλώς για ακανόνιστη
συμπεριφορά, αλλά για μια δεκαετία μίσους που στρέφεται στο Ισραήλ. Το ότι η
Τουρκία θέλει τώρα να αντιστρέψει την πορεία φαίνεται παράξενο, λαμβάνοντας
υπόψη αυτό το υπόβαθρο.
Το Ισραήλ ήταν επιφυλακτικό για την προσέγγιση της Τουρκίας, επειδή το Ισραήλ
δεν θέλει να αντιμετωπίζεται ως ένα είδος «κουρελού», όπως λέγεται στα
εβραϊκά. Το Ισραήλ δεν αισθάνεται ότι χρειάζεται την Άγκυρα. Αυτό είναι
σημαντικό στη σχέση εξουσίας, επειδή η Άγκυρα αντιμετώπισε το Ισραήλ σαν να
ήταν ο πιο αδύναμος εταίρος στο παρελθόν, περιμένοντας από το Ισραήλ να
εκλιπαρεί για σχέσεις. Η Άγκυρα έχει τη συνήθεια να το κάνει αυτό σε άλλες
χώρες, αναγκάζοντας τη Σουηδία και τη Φινλανδία να παρακαλούν να ενταχθούν στο
ΝΑΤΟ, για παράδειγμα. Το Ισραήλ θα πρέπει να είναι επιφυλακτικό για να
επιτρέψει στην Τουρκία να τη φέρει σε οποιαδήποτε θέση όπου το Ισραήλ
«χρειάζεται» την Τουρκία. Για παράδειγμα, η Τουρκία κρατούσε Ισραηλινούς
τουρίστες στο παρελθόν για να κάνει παραχωρήσεις. Η Άγκυρα συχνά αφήνει επίσης
Ιρανούς πράκτορες να δρουν στην Τουρκία, μόνο για να προσποιηθεί ότι
συνεργάζεται με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν. Η επιφυλακτικότητα του Ισραήλ σε
αυτήν την πολιτική είναι σημαντική.
Ο χρόνος των νέων δεσμών επιλέγεται για να συμπέσει με τις εκλογές στο Ισραήλ.
Εάν ο Νετανιάχου επιστρέψει στην εξουσία, θα είναι ευκολότερο για την Τουρκία
να πιέσει στη συνέχεια το Ισραήλ απειλώντας να διακόψει τις σχέσεις. Αυτή
είναι η λογική της κίνησης της Άγκυρας. Γνωρίζει ότι η επόμενη ισραηλινή
κυβέρνηση μπορεί να μην επιθυμεί να συνομιλήσει με την Τουρκία. Γνωρίζει ότι ο
Νετανιάχου εργάστηκε σκληρά για τους δεσμούς Ελλάδας-Κύπρου.
Το βασικό ερώτημα που παραμένει είναι αν και η Άγκυρα θα γυρίσει νέο φύλλο.
Λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα σχόλια, είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς αυτό
είναι δυνατό. Το κυβερνών ακροδεξιό κόμμα στην Τουρκία είναι βαθιά
αντιαμερικανικό και είναι ένα καθεστώς που συνεργάζεται στενά με τη Ρωσία και
το Ιράν. Έχει βλάψει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τα δυτικά δημοκρατικά μοντέλα
διακυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολύ λίγα συμφέροντα που συμπίπτουν
σήμερα μεταξύ Ιερουσαλήμ και Άγκυρας.
Αν και το εμπόριο είναι σημαντικό, πέρα από αυτό δεν είναι σαφές πώς θα
λειτουργήσουν καλά οι δεσμοί. Στο παρελθόν, η Τουρκία ήθελε να βοηθήσει στην
εργασία για ειρηνευτικές συμφωνίες μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων,
ακόμη και του Ισραήλ και της Συρίας. Ωστόσο, οι στόχοι της Άγκυρας έχουν
αλλάξει από αυτή την άποψη.
Σήμερα, κάθε είδους ειρηνευτική συμφωνία που υποστηρίζει η Άγκυρα θα
περιλαμβάνει τη μεταφορά της Χαμάς πιο κοντά στη Ραμάλα και την Ιερουσαλήμ. Το
Ισραήλ δεν θέλει τη Χαμάς στο κατώφλι του. Αυτό δρομολογεί μια αναπόφευκτη
σύγκρουση.”