Η υπόθεση Σουηδίας και Φινλανδίας ίσως αποτελέσει καταλύτη για αρνητικές
εξελίξεις για την Τουρκία
Σε μια εκτεταμένη ανάλυση των τελευταίων εξελίξεων στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας,
ο εκτελεστικός διευθυντής του τουρκικού think tank SETA στην Ουάσιγκτον Καντίρ
Ουστούν μοιάζει να σαν να θέλει να προετοιμάσει την κοινή γνώμη της Τουρκίας
πως ακόμα και η υπόθεση των F-16 που ζητά η χώρα του ίσως να μην έχει την
επιθυμητή κατάληξη. Γράφει συγκεκριμένα:
«Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου πραγματοποίησε επίσκεψη
στην Ουάσιγκτον στο πλαίσιο του Στρατηγικού Μηχανισμού που ιδρύθηκε τον
Οκτώβριο του 2021 στη Ρώμη μετά από συνάντηση μεταξύ του Τούρκου Προέδρου
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
Η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας πέρασε αρκετές κρίσεις την τελευταία δεκαετία λόγω
διαφωνιών και πολιτικών συγκρούσεων για περιφερειακές εξελίξεις και αμυντικά
ζητήματα. Τον τελευταίο χρόνο της, η κυβέρνηση Τραμπ κατέληξε να επιβάλλει
κυρώσεις κατά της Τουρκίας, παρόλο που η σχέση Τραμπ-Ερντογάν θεωρήθηκε
στενή και σε μεγάλο βαθμό θετική.
Η συνεχιζόμενη υποστήριξη των ΗΠΑ στη συριακή πτέρυγα της τρομοκρατικής
ομάδας PKK, YPG, στη βόρεια Συρία και η προμήθεια από την Άγκυρα ρωσικών
συστημάτων αεράμυνας S-400 δημιούργησαν δύο σημαντικές κρίσεις μεταξύ των
δύο συμμάχων. Όταν ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανέβηκε στην εξουσία, η κυβέρνησή του
προσπάθησε να παγώσει τις υπάρχουσες κρίσεις και να αποφύγει νέες.
Η τυχαία αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, η σύγκρουση στη Λιβύη και το
πιο σημαντικό, ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξαν στην Ουάσιγκτον και την
Άγκυρα ότι υπήρχαν πολλοί τομείς στους οποίους μπορούσαν ακόμη να
εξερευνήσουν τη συνεργασία.
Ενώ η προσέγγιση «διαχείρισης κρίσης» της κυβέρνησης Μπάιντεν απέτρεψε την
εμφάνιση νέων ανωμαλιών στο δρόμο, δεν ήταν αρκετή για να επιλυθούν
σημαντικές διαφορές, ορισμένες από τις οποίες η Τουρκία θεωρούσε άμεση
απειλή για την εθνική της ασφάλεια.
Η έλλειψη ενός συνεχούς θεσμικού στρατηγικού διαλόγου έδωσε το σκεπτικό για
τη δημιουργία του Στρατηγικού Μηχανισμού. Η ανακοίνωση του Υπουργού
Εξωτερικών Τσαβούσογλου ότι η τουρκική πλευρά πρότεινε τη διεξαγωγή
συναντήσεων στρατηγικού μηχανισμού τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο δείχνει
τον επείγοντα χαρακτήρα τέτοιων συνομιλιών δεδομένου του ευρέος φάσματος
θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος για τις ΗΠΑ και την Τουρκία.
Η επισημοποίηση και η συνέχιση αυτού του μηχανισμού, θα έλεγα, είναι το πιο
σημαντικό μέρος αυτής της επίσκεψης που θα επιτρέψει τον συνεχή και
ολοκληρωμένο στρατηγικό διάλογο.
Θα πουλήσουν οι ΗΠΑ F-16 στην Τουρκία;
Όσον αφορά τη διμερή αμυντική σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας, το θέμα
της προμήθειας F-16 ήταν το κορυφαίο θέμα της ημερήσιας διάταξης.
Σε αυτό το μέτωπο, οι συνομιλίες μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν
ολοκληρωθεί και το Πεντάγωνο συνέστησε την πώληση στην Τουρκία. Όπως ακριβώς
ο Πρόεδρος Μπάιντεν είχε εκφράσει στον Πρόεδρο Ερντογάν ότι θα υποστήριζε
την πώληση, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη ειδοποιήσει ανεπίσημα το Κογκρέσο
ότι αυτή η πώληση ήταν προς το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ και σημαντική για τη
στρατιωτική ικανότητα του ΝΑΤΟ.
Το επόμενο βήμα θα είναι η κυβέρνηση να κατευνάσει τυχόν ανησυχίες που
μπορεί να έχουν τα μέλη του Κογκρέσου, όπως ο γερουσιαστής Robert Menendez,
σχετικά με την πώληση. Εάν η διοίκηση είναι πεπεισμένη ότι η πώληση θα
περάσει από το Κογκρέσο, μπορεί στη συνέχεια να εκδώσει την επίσημη
ειδοποίηση. Ωστόσο, τα μέλη του Κογκρέσου πιθανότατα θα συνεχίσουν να κάνουν
ερωτήσεις σχετικά με τη θέση της Τουρκίας σχετικά με την ένταξη της
Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και μπορεί να θέλουν αυτή η διαδικασία
να ολοκληρωθεί πριν εγκρίνουν την πώληση των F-16. Αν και οι υποστηρικτές
της πώλησης υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να υπάρχει σύνδεση μεταξύ των δύο
ζητημάτων, ούτε το Κογκρέσο ούτε ο Λευκός Οίκος μπορεί να θέλουν να δώσουν
στον Πρόεδρο Ερντογάν μια «νίκη» πριν από τις εκλογές του Μαΐου στην
Τουρκία.
Ταυτόχρονα, η διακοπή της πώλησης πιθανότατα θα διαβρώσει την αμοιβαία
εμπιστοσύνη και περαιτέρω τομείς συνεργασίας.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν η πώληση των F-35 στην Ελλάδα διέρχεται από το
Κογκρέσο, ενώ η πώληση των F-16 εξαρτάται από την αποδοχή από την Τουρκία
της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Πρέπει να σημειωθεί
ότι η Τουρκία πιθανότατα θα επιμείνει στην ικανοποιητική εφαρμογή των όρων
της τριμερούς συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας, Φινλανδίας και Σουηδίας, η οποία
αποσκοπούσε στη διασφάλιση της αντιτρομοκρατικής συνεργασίας μεταξύ αυτών
των χωρών.
Η πώληση των F-16 δεν θα πρέπει να έχει κανένα πρόβλημα όσον αφορά τα
πλεονεκτήματα της συμφωνίας, δεδομένου ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί αυτό το
αεροσκάφος για δεκαετίες και θα βοηθούσε επίσης την ικανότητα του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, οι πολιτικές εκτιμήσεις που περιγράφονται παραπάνω μπορεί να
χρησιμεύσουν ως σημαντικό εμπόδιο».