Η Τακτική Άσκηση Μετά Στρατευμάτων «RIVER ROUTE – ΠΟΤΑΜΙΑ ΟΔΟΣ» διεξήχθη χθες
στο κέντρο εκπαίδευσης Πλωτών Μέσων του Ν. Έβρου, με τη συμμετοχή προσωπικού
και μέσων της 31 Μηχανοκίνητης ταξιαρχίας «ΚΑΜΙΑ», της 1ης ταξιαρχίας
Αεροπορίας Στρατού «ΚΙΛΚΙΣ ΛΑΧΑΝΑ», του 730 τάγματος Μηχανικού Γεφυροσκευής
και του 744 Λόχου Μηχανικού Γεφυροσκευής. Σκοπός της άσκησης ήταν η ρεαλιστική
εκπαίδευση του προσωπικού σε αντικείμενα πλεύσης των ερπυστριοφόρων και
τροχοφόρων μέσων, καθώς και στην τεχνική διάβασης υδάτινου κωλύματος, υπό τις
συνθήκες ενός σύγχρονου περιβάλλοντος επιχειρήσεων. Την τελική φάση της «RIVER
ROUTE» παρακολούθησαν ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, αντιστράτηγος
Γεώργιος Κωστίδης, ο διοικητής της 1ης Στρατιάς/EU-OHQ «ΑΧΙΛΛΕΑΣ»,
αντιστράτηγος Δημόκριτος Κωνσταντάκος, ο διοικητής του Δ΄ Σώματος Στρατού
«ΘΡΑΚΗ», αντιστράτηγος Σταύρος Παπασταθόπουλος, o διοικητής της Ανώτατης
Στρατιωτικής Διοίκησης Υποστήριξης Στρατού (ΑΣΔΥΣ) «ΘΗΣΕΑΣ», αντιστράτηγος
Δημήτριος Μπολομύτης, καθώς και παρατηρητές από την Αίγυπτο, την Αρμενία, τη
Βουλγαρία, τις ΗΠΑ, την Ιταλία και την Κύπρο.
Η διεξαγωγή επιχειρήσεων επί των ποταμίων γραμμών με μηχανοκίνητα μέσα
αποτελεί πάντα μια πολύπλοκη αποστολή όπου πριν την διεξαγωγή της πρέπει να
αξιολογηθούν σειρά παραμέτρων, οι οποίες όμως μπορεί να αλλάξουν άρδην κατά τη
διάρκεια της κίνησης των μέσων. Ειδικότερα, ο όρος ποτάμια γραμμή αφορά ένα
σημαντικό υδάτινο κώλυμα, του οποίου το πλάτος, το βάθος, η ταχύτητα ρεύματος
καθώς και η φύση των εκατέρωθεν οχθών και του πυθμένα δεν επιτρέπουν τη
διάβαση πεζών ή συνήθων οχημάτων, παρά μόνο μέσω κατάλληλων πόρων. Με το όρο
πόροι στη συγκεκριμένη περίπτωση εννοούνται: οι πόροι πλεύσεως (ΠΠ), οι
γενικοί πόροι (ΓΠ), οι πόροι σημείων ζεύξεως (ΣΖ), γέφυρες, αμφίβια μέσα. Οι
συγκεκριμένες επιχειρήσεις διαφοροποιούνται σε σχέση με τα φυσικά
χαρακτηριστικά, τον τύπο και το μέγεθος του κωλύματος και ιδιαίτερα τον τρόπο
προπαρασκευής. Οι επιχειρήσεις διάβασης ποταμών είναι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος
για τη χώρα μας αφενός λόγω της ύπαρξης σημαντικού αριθμού στον ελλαδικό χώρο
και αφετέρου λόγω της σημασίας του Έβρου, ο οποίος αποτελεί το φυσικό σύνορο
μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις αυτές
διαφέρουν ανάλογα με τα φυσικά χαρακτηριστικά, τον τύπο, την ορμή ροής και το
μέγεθος του ποταμού.
Ο αντικειμενικός σκοπός μιας επιχείρησης διαβάσεως ποταμού είναι να
διαπεραιώσει δυνάμεις από το υδάτινο κώλυμα, εξασφαλίζοντας τη διατήρηση της
υπεροχής και της ισχύος επί του αντιπάλου και της πρωτοβουλίας των ενεργειών.
Κατά τη σχεδίαση επιχειρήσεων διάβασης ποταμών, λαμβάνονται υπόψη οι εξής
παράγοντες: α) απαιτούνται ειδικά μέσα και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό
και (β) η δυνατότητα τακτικών κινήσεων και ελιγμών είναι περιορισμένη κατά το
χρόνο που οι δυνάμεις διαβάσεως και τα βαριά υλικά, όπως τα άρματα μάχης,
βρίσκονται «ιππαστί» του ποταμού, δηλαδή βρίσκονται στη φάση διάβασης από τη
μια όχθη στην άλλη.
Σε πρώτη φάση, επιδιώκεται η σιωπηρή διάβαση. Ωστόσο μια ενέργεια διάβασης
αποκαλύπτεται άμεσα και σύντομα, ακόμη και στην περίπτωση του αιφνιδιασμού του
αμυνομένου. Ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο αντίπαλος
διακρίνονται δύο μορφές διάβασης ποταμού: (α) ταχεία διάβαση και (β)
οργανωμένη διάβαση. Σε κάθε περίπτωση, η διάβαση μιας ποτάμιας γραμμής
διεξάγεται σε τρία αλλεπάλληλα στάδια:
Έφοδος για τη δημιουργία αρχικού προγεφυρώματος στην απέναντι όχθη.
Συγκέντρωση δυνάμεων για τη διεύρυνση του αρχικού προγεφυρώματος.
Σταθεροποίηση για να εγκατασταθούν ικανές δυνάμεις στο προγεφύρωμα, οι οποίες
θα αναλάβουν την αποστολή διάσπασης της αντίπαλης διάταξης και της συνέχισης
των επιχειρήσεων.
Ζωτικής σημασίας η υποστήριξη του Μηχανικού
Αποστολή του Μηχανικού είναι η παροχή δυνατότητας στη δύναμη διάβασης να
διαβεί το ποτάμι. Προκειμένου να εξασφαλίσει την ελάχιστη απώλεια ορμής, τα
μέσα γεφυρώσεως θα πρέπει να τοποθετηθούν σε θέσεις, ώστε να μπορούν να είναι
διαθέσιμα όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Σαν δευτερεύουσα αποστολή, το Μηχανικό
μπορεί να χρειαστεί να προετοιμάσει κωλύματα, για να προστατεύσει τα πλευρά
της δύναμης διάβασης.
Σε περίπτωση τώρα επιθετικών επιχειρήσεων στην Ανατολική Θράκη ο ρόλος του
μηχανικού προβλέπεται καταλυτικός. Χωρίς ισχυρό μηχανικό μάχης δεν είναι
δυνατή η άρση των εχθρικών αμυντικών οχυρώσεων καταδικάζοντας σε αποτυχία την
όλη προσπάθεια. Το μηχανικό θα κληθεί να γεφυρώσει είτε υδάτινα κωλύματα
(Έβρος ποταμός) είτε χερσαία (ναρκοπέδια και τάφρους) επιτρέπωντας στις
μονάδες ελιγμού να διεκπεραιωθούν ανατολικότερα.
Το μηχανικό μάχης επίσης θα αναλάβει την άρση των εχθρικών ναρκοπεδίων με τα
μέσα που έχει στην διάθεση του και να συμβάλλει στην καταστροφή των εχθρικών
οχυρώσεων. Τα μέσα που διαθέτει για όλα τα παραπάνω κρίνονται οριακώς επαρκή
με σημαντικές ελλείψεις που θέτουν σε κίνδυνο την απόσβεση της επένδυσης που
έχει γίνει σε άλλα όπλα ελιγμού και υποστήριξης μάχης. Σημαντική υστέρηση
καταγράφεται στους τομείς της έλλειψης Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μηχανικού
(πρόσφατα ανακοινώθηκε η απόκτηση νέων), Τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς
ομάδας σκαπανέων, έλλειψης ποσοτικά και ποιοτικά επαρκών μέσων γεφύρωσης
χερσαώιν κωλυμάτων και σύγχρονης φιλοσοφίας συστημάτων διάσπασης ναρκοπεδίων.
Κατά τη διάρκεια επιθετικών επιχειρήσεων το μηχανικό μάχης:
-Προβαίνει στην διάσπαση των εχθρικών ναρκοπεδίων με παράλληλη επισήμανση
ασφαλών διαδρόμων διάβασης προς διάθεση των φιλίων τμημάτων.
-Εξασφαλίζει την διάβαση υδάτινων ή ξηρών κωλυμάτων με ειδικά μέσα.
-Εγκαθιστά επιθετικά ναρκοπέδια είτε προς την κατεύθυνση της δυσχέρειας
κίνησης του αντιπάλου είτε προς εξαναγκασμό του της κίνησης του σε προβλέψιμα
και αναμενόμενα δρομολόγια.
-Προβαίνει σε άρση ή καταστροφή αμυντικών κωλυμάτων πάσης φύσεως από κοινού με
τα όπλα ελιγμού (πεζικό, τεθωρακισμένα) και υποστήριξης μάχης (πυροβολικό).
-Επισκευάζει πρόχειρα τις καταληφθείσες εχθρικές θέσεις προς αξιοποίηση τους
από τα φίλια τμήματα.
-Υποστηρίζει αεροκίνητες και αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις μέσω της
κατασκευής κατάλληλα προετοιμασμένων Ζωνών Προσγείωσης (ΖΠ) και Ζωνών Ρίψης
(ΖΡ).
Η υποστήριξη μιας διάβασης από το Μηχανικό περιλαμβάνει τον χειρισμό λέμβων
εφόδου και την κατασκευή πορθμείων και γεφυρών. Επίσης, θα πρέπει να
συντονιστούν η υποστήριξη, κυρίως, σε θέματα περισυλλογών, υγειονομικού και
ανεφοδιασμού. Σε κάθε περίπτωση το Μηχανικό θα εξασφαλίσει ότι η διάβαση του
κωλύματος από όλα τα οχήματα είναι εντός των δυνατοτήτων των μέσων διάβασης.
Οι τύποι διάβασης υδάτινου κωλύματος είναι δύο και είναι οι εξής:
Ταχεία Διάβαση ή Διάβαση Ευκαιρίας. Επιχείρηση διάβασης ποταμού πριν ο εχθρός
μπορέσει να οργανώσει την άμυνα του επί της εκείθεν όχθης τούτου (εχθρικής
όχθης). Ενεργείται συνήθως με πρόχειρα μέσα, χρησιμοποίησης υπαρχόντων πόρων ή
σχεδίων ή και με την κατάληψη άθικτων γεφυρών.
Οργανωμένη ή Βίαιη Διάβαση. Επιχείρηση διάβασης ποταμού επί της εκείθεν
(εχθρικής) όχθης στην οποία έχει οργανωθεί πλήρες σύστημα άμυνας από τον εχθρό
και κατέχεται ισχυρά απ’ αυτόν.
Σε γενικές γραμμές ο τρόπος βάσει του οποίου γίνεται η διάβαση του ποταμού
είναι ο ακόλουθος. Αρχικά επιλέγεται το σημείο και το τύπος της διάβασης βάσει
των παραγόντων που προαναφέραμε, ακολούθως οργανώνονται τα μέσα και γίνεται η
έκδοση της τελικής διαταγής από τους επικεφαλείς αξιωματικούς, εν συνεχεία
πρώτα προωθούνται τα οπλικά συστήματα και το προσωπικό που θα δημιουργήσει ένα
μικρό «προγεφύρωμα» στην απέναντι όχθη σε μήκος περίπου 10χλμ ώστε να μην
μπορούν να πραγματοποιούνται βολές από τα όπλα ευθυτενούς τροχίας (φορητά ΑΤ,
κατευθυνόμενα βλήματα, πολυβόλα κτλ) και φυσικά να «απαγορευθούν» οι βολές ΠΒ
οι οποίες κατευθύνονται από τους ΠΑΠ που θα βρίσκονται εγγύς της όχθης.
Επίσης, το Α/Α ΠΒ λαμβάνει μέτρα για την απαραίτητη αποτροπή της εναέριας
προσβολής από αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα, προσωπικό και μέσα του ΠΖ
και των ΤΘ διαβαίνουν το ποτάμι είτε με λέμβους είτε με άλλες τεχνικές όπως
είναι η πλεύση των ΤΟΜΠ Μ113 Α1/Α2 ή η τεχνική όπου τα άρματα μάχης
χρησιμοποιούν αναπνευστήρα. Επιπλέον, συχνές είναι και οι επιχειρήσεις
παραπλάνησης του εχθρού ώστε να αντιληφθεί πως η ζεύξη θα γίνει σε άλλο ή άλλα
σημεία του ποταμού.
Ακόμα συχνή είναι και η χρήση προπετάσματος καπνού ώστε να καλυφθούν οι
κινήσεις του Πεζικού και του Τεθωρακισμένων καθώς η στιγμή της διάβασης είναι
η πλέον ευάλωτη και εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Φυσικά, την ίδια στιγμή έχουν
αναπτυχθεί μέσα και προσωπικό στην όχθη από όπου ξεκινούν τα μέσα ώστε να
καλύψουν με πυρά αυτά τα οποία επιχειρούν να περάσουν απέναντι. Εφόσον,
συσταθεί ένα ασφαλές προγεφύρωμα, τότε την σκυτάλη αναλαμβάνει το όπλο του
Μηχανικού (ΜΧ).
Με γρήγορες κινήσεις το προσωπικό φροντίζει ώστε οι βαριές πλωτές γέφυρες να
αναπτυχθούν κατά το συντομότερο χρονικό διάστημα. Όταν ολοκληρωθεί και η ζεύξη
δίχως να υπάρχουν απώλειες σε υλικά και έμψυχο δυναμικό τότε περνούν και οι
υπόλοιπες δυνάμεις (Κύρια δύναμη και δυνάμεις Διοικητικής Μέριμνας) που θα
διευρύνουν το προγεφύρωμα και θα προελάσουν προς τα ενδότερα εδάφη. Αυτή είναι
συνοπτικά, η διαδικασία που ακολουθείται για την ζεύξη ενός υδάτινου
κωλύμματος. Στην όλη επιχειρήση ενδέχεται να συμμετέχουν ακόμα και ειδικές
δυνάμεις καθώς και επιθετικά ελικόπτερα, η ελίτ δηλαδή προσωπικού και μέσων
ενός Στρατού.
Η «ταχεία διάβαση ευκαιρίας» εντάσσεται στο πλαίσιο αντεπιθετικής ενέργειας
δυνάμεων του Δ ΣΣ με κύριο στόχο την ελάχιστη προπαρασκευή, προκειμένου να
επιβραδυνθεί στο ελάχιστο η προέλαση των φίλιων μονάδων Τεθωρακισμένων και Μ/Κ
Πεζικού.