Το Ιράν δεν είναι Συρία ή Ιράκ και διατηρεί εκτεταμένη τεχνογνωσία που θα του επιτρέψει τελικά να ανασυγκροτήσει τα στοιχεία του προγράμματος
Η «Επιχείρηση Midnight Hammer» του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το περασμένο Σάββατο το βράδυ σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν αναστάτωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τον πλανήτη, ο οποίος για κάποιες ώρες έμοιαζε πανικόβλητος απέναντι στο ενδεχόμενο μια γενικευμένης σύρραξης.
Τώρα που κονιορτός της μάχης έχει κατακάτσει μετά και την αντίδραση του Ιράν και που οι θυμωμένες φωνές του Τραμπ ακόμη και με άσεμνη γλώσσα, ηχούν δυνατότερα από τι βόμβες, το ερώτημα που τίθεται ευθέως είναι αν η αμερικανική επιχείρηση μπορεί να χαρακτηριστεί επιτυχής.
Προκειμένου να χαρακτηριστεί επιτυχημένη ή αποτυχημένη μια επιχείρηση πρέπει να υπολογιστεί αν επετεύχθη ο στόχος της. Δεδηλωμένος στόχος των Αμερικανών ήταν εξ αρχής η διακοπή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Στην πραγματικότητα, φαίνεται να υπάρχει πλέον παγκόσμια συναίνεση ότι στο Ιράν δεν θα επιτραπεί ποτέ να αποκτήσει πυρηνική βόμβα. Ωστόσο, η πραγματική ζημιά που προκάλεσαν οι αμερικανικές και ισραηλινές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φόρντοου, το Νατάνζ και το Ισφαχάν, δηλαδή στην πυρηνική ικανότητα του Ιράν, παραμένει ασαφής, ελλείψει ακριβών λεπτομερειών.
Έχει αποκεφαλιστεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν πέρα από κάθε σημείο επιστροφής με το θάνατο των πυρηνικών επιστημόνων και τα πλήγματα στις εγκαταστάσεις;
Η απάντηση υποδηλώνεται μέσω τεσσάρων παραμέτρων:
α) Παραμένει άγνωστο σε ποιο βαθμό έχουν καταστραφεί οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιραν
β) Παρά τα όποια πλήγματα το Ιράν διαθέτει την τεχνογνωσία, αλλά και άλλες εγκαταστάσεις να συνεχίσει το πυρηνικό πρόγραμμα
γ) Έχει προλάβει το Ιράν να κρύψει ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου;
δ) Θα έχει βοήθεια από τους... συμμάχους του; Ήδη η Ρωσία διεμήνυσε ότι «θα συνεχίσουμε την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων στο Ιράν».
Το Ιράν διεμήνυσε χθες ότι θα συνεχίσει
Η Τεχεράνη χθες ανακοίνωσε χθες ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα όχι μόνο θα συνεχιστεί χωρίς διακοπή αλλά και θα ενισχυθεί. Ο επικεφαλής της Ιρανικής Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (AEOI), Mohammed Eslami, δήλωσε στο κρατικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο IRIB ότι η διαδικασία παραγωγής θα συνεχιστεί χωρίς διακοπή.
Η ζημιά στις εγκαταστάσεις εξακολουθεί να εκτιμάται. Σύμφωνα με ειδικούς, η έκταση των καταστροφών που προκλήθηκαν από τις επιθέσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας δεν είναι ακόμη σαφής. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, επιτέθηκαν στην υπόγεια εγκατάσταση Φόρντοου με βόμβες που καταστρέφουν καταφύγια. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μίλησε στη συνέχεια για την πλήρη καταστροφή σημαντικών εγκαταστάσεων. Κάτι τέτοιο δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Ο δηλωμένος στόχος του Ισραήλ στον πόλεμο ήταν να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και να εξαλείψει την απειλή που αποτελούν τα προγράμματα όπλων του Ιράν για τον εβραϊκό λαό. Η Τεχεράνη από την πλευρά της έχει τονίσει επανειλημμένως ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα εξυπηρετεί αποκλειστικά πολιτικούς σκοπούς και όχι την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Ωστόσο, ο εμπλουτισμός ουρανίου σε ποσοστό 60%, όπως έχει κάνει το Ιράν, υπερβαίνει κατά πολύ το συνηθισμένο επίπεδο για συμβατικά πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για πολιτικούς σκοπούς. Για τα πυρηνικά όπλα, το ουράνιο πρέπει να εμπλουτιστεί σε ποσοστό άνω του 90%.
Ήταν επαρκή τα χτυπήματα;
Όπως αναφέρει το Eurasiantimes.com, τα B-2 έριξαν 14 βόμβες GBU-57 σε υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ και ειδικά στο Φορντόου, το οποίο ο Τραμπ χαρακτήρισε ως «πρωταρχικό» στόχο.
Τα Tomahawk χτύπησαν το Ισφαχάν, ένα συγκρότημα εγκαταστάσεων όπου το Ιράν υποτίθεται ότι μετατρέπει το μεταλλικό ουράνιο σε αέρια ένωση και κατασκευάζει φυγοκεντρικούς διαχωριστές για τον εμπλουτισμό του αερίου και την αποθήκευση υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου (HEU) για την κατασκευή βομβών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν το ουράνιο εξορύσσεται, αποτελείται από δύο τύπους ισοτόπων — το ουράνιο-238 και το ουράνιο-235. Το ουράνιο-238 αποτελεί περίπου το 99,3% του υλικού, ενώ το ουράνιο-235 αποτελεί το 0,7%. Το ουράνιο-235 είναι βασικό συστατικό για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, αλλά δεδομένου ότι υπάρχει σε πολύ μικρές ποσότητες στη φυσική του κατάσταση, οι επιστήμονες αυξάνουν το ποσοστό του ουρανίου-235 στο υλικό και το διαχωρίζουν από το ουράνιο-238. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως εμπλουτισμός ουρανίου.
Για τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (πολιτική χρήση) αρκεί ο εμπλουτισμός του ουρανίου σε ποσοστό περίπου 3% έως 5%, αλλά για την κατασκευή πυρηνικών όπλων απαιτείται ποσοστό άνω του 90%.
Οι ανησυχίες ότι το Ιράν θα μπορούσε να αρχίσει να κατασκευάζει πυρηνικά όπλα αυξήθηκαν, με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να υποψιάζεται ότι το Ιράν έχει συσσωρεύσει πάνω από 400 κιλά (880 λίβρες) ουρανίου εμπλουτισμένου σε ποσοστό 60%, επαρκές για την κατασκευή δέκα βομβών. Ο ΔΟΑΕ ανέφερε στις 31 Μαΐου ότι το Ιράν παραβιάζει το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης του 2015 που υπέγραψε με αρκετές μεγάλες χώρες, δηλώνοντας ότι δεν θα υπερβεί το όριο εμπλουτισμού ουρανίου 3,67%.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι πριν από τις 22 Ιουνίου, το Ισραήλ είχε ήδη χτυπήσει το Νατάνζ και το Ισφαχάν και είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος του συστήματος αεροπορικής άμυνας του Ιράν, ανοίγοντας τον δρόμο για τους Αμερικανούς.
Ωστόσο, η εγκατάσταση στο Φόρντοου, που είναι θαμμένη σε ένα βουνό, σε βάθος περίπου μισού μιλίου ή 800 μέτρων, βρισκόταν εκτός της εμβέλειας των ισραηλινών βομβών. Σύμφωνα με δυτικούς στρατηγούς, μόνο τα «μαζικά διατρητικά βλήματα» (MOP) θα μπορούσαν να έχουν καταστρέψει το Φόρντο. Αυτά μπορούν να διαπεράσουν 60 μέτρα τυπικού σκυροδέματος και, χτυπώντας επανειλημμένα το ίδιο σημείο, μπορούν να πλήξουν πιο βαθιά. Αυτό ακριβώς έκαναν οι Αμερικανοί χρησιμοποιώντας B-2 και MOP.
Έχουν καταστραφεί οι εγκαταστάσεις;
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ ισχυρίστηκε ότι όλες οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχουν «καταστραφεί». Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν αμφιβολίες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο στρατηγός Dan Caine, επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου, ήταν αισθητά λιγότερο αισιόδοξος στις άμεσες εκτιμήσεις του για τα αποτελέσματα των επιδρομών του Σαββάτου σε σύγκριση με τον Πρόεδρο ή τον Υπουργό Άμυνας Pete Hegseth.
Η Ντάρια Ντολζικόβα, ανώτερη ερευνήτρια στο Royal United Services Institute for Defence and Security Studies του Λονδίνου, επισημαίνει: «Αν το Φόρντοου υπέστη πράγματι σοβαρές ζημιές στην τελευταία σειρά επιθέσεων – κάτι που παραμένει ασαφές – αυτό θα ήταν σίγουρα ένα σημαντικό πλήγμα για την ικανότητα του Ιράν να παράγει σχάσιμο υλικό για πυρηνικά όπλα. Το εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων του Φόρντοου (FFEP) έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, εμπλουτίζοντας ουράνιο σε ποσοστό 60%, πιο αποτελεσματικά από ό,τι στο Νατάνζ. Περαιτέρω επιθέσεις στο Νατάνζ και την Ισφαχάν, ανάλογα με τη φύση και την έκταση των ζημιών, θα συνέβαλαν επίσης στην περαιτέρω καθυστέρηση του προγράμματος».
Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το πού μπορεί να αποθηκεύει το Ιράν τα ήδη εμπλουτισμένα αποθέματά του σε HEU, καθώς αυτά θα έχουν σχεδόν σίγουρα μεταφερθεί σε ενισχυμένες και μυστικές τοποθεσίες, μακριά από πιθανές επιθέσεις του Ισραήλ ή των ΗΠΑ.
Άλλωστε οι δορυφορικές εικόνες πριν και μετά την επίθεση έχουν προκαλέσει αμφιβολίες για το αν καταστράφηκε ή όχι η πυρηνική εγκατάσταση και αν το Ιράν πρόλαβε να απομακρύνει το υλικό.
Μια ισραηλινή πηγή ασφαλείας δήλωσε χθες στο τηλεοπτικό δίκτυο Al-Hadath της Σαουδικής Αραβίας ότι μεγάλο μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν είναι «θαμμένο κάτω από τα ερείπια» των πυρηνικών εγκαταστάσεων. «Γνωρίζουμε ακριβώς πού έχει μετακινήσει το Ιράν το εμπλουτισμένο ουράνιο, αλλά δεν θα του επιτεθούμε για να μην προκαλέσουμε πυρηνική καταστροφή», σημείωσε η πηγή και πρόσθεσε: «Οι πυρηνικές δυνατότητες, οι υποδομές, οι εγκαταστάσεις και οι φυγοκεντρητές του Ιράν έχουν καταστραφεί».
Ωστόσο ο αρχηγός του Επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, Αντιστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, δεν μίλησε για καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος αλλά για καθυστέρηση! «Εισερχόμαστε σε μια νέα φάση που θα βασιστεί στα επιτεύγματα της τρέχουσας επιχείρησης. Έχουμε γυρίσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν χρόνια πίσω και το ίδιο ισχύει και για το πυραυλικό του πρόγραμμα», είπε χαρακτηριστικά.
Ποιες εγκαταστάσεις θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πλέον η Τεχεράνη
Ένα δεύτερο σημαντικό ερώτημα, το οποίο παραμένει αναπάντητο είναι ποιες μυστικές εγκαταστάσεις μπορεί να υπάρχουν στο Ιράν που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Τεχεράνη για τη συνέχιση της παραγωγής φυγοκέντρων, του εμπλουτισμού και των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τα όπλα.
Επίσης, δεν υπάρχουν επί του παρόντος πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της εγκατάστασης στο Κου-ε Κολάνγκ Γκαζ Λα, όχι μακριά από το Νατάνζ, η οποία βρίσκεται υπό κατασκευή σε μια βουνοπλαγιά – σύμφωνα με πληροφορίες, σε μεγαλύτερο βάθος από το FFEP».
Όπως το Newsbomb είχε αναφέρει και προ ημερών το ενδιαφέρον εστιάζεται στο Κου-ε Κολάνγκ Γκαζ Λα, αυτό το... άλλο βουνό που θα φιλοξενούσε μια νέα υπόγεια πυρηνική εγκατάσταση Το Ιράν διαθέτει «μια νέα πυρηνική εγκατάσταση, πλήρως κατασκευασμένη και τοποθετημένη σε ασφαλές και άτρωτο μέρος », δήλωσε ο Μοχάμεντ Εσλάμι, γενικός διευθυντής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, στις 12 Ιουνίου.
Με άλλα λόγια, εάν το Ιράν έχει πράγματι μεταφέρει ή κρύψει τα 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου σε 60% σε μυστική τοποθεσία και τα έχει εμπλουτίσει γρήγορα σε ποσοστό άνω του 90%, το όριο που απαιτείται για την κατασκευή ατομικής βόμβας, η απειλή θα συνεχιστεί, παρά τις τελευταίες επιθέσεις των ΗΠΑ.
Οι ζημιές σε Νατάνζ και Ισφαχάν
Αν και το συγκρότημα εμπλουτισμού του Νατάνζ είναι η μεγαλύτερη εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ στις αρχές της περασμένης εβδομάδας πιθανότατα προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στους φυγοκεντρωτές, εάν αυτοί λειτουργούσαν τη στιγμή που τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη διέκοψαν την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στο εργοστάσιο.
Το ίδιο μπορεί να συνέβη και με την εγκατάσταση στο Ισφαχάν, το παλαιότερο από τα καθιερωμένα κέντρα πυρηνικής έρευνας του Ιράν, το οποίο λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Σύμφωνα με πληροφορίες, τουλάχιστον 3.000 επιστήμονες και μηχανικοί εργάζονταν στην εγκατάσταση, αλλά σύμφωνα με αξιωματούχους της ΔΟΑΕ δεν γινόταν εμπλουτισμός σε μεγάλη κλίμακα.
Πολλές άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα
Φυσικά, το Ιράν διαθέτει πολλές άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες και πιο κρίσιμες είναι ο πυρηνικός σταθμός του Μπουσέρ και το εργοστάσιο παραγωγής ουρανίου στο Μπαντάρ Αμπάς. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν αναφερθεί εκρήξεις κοντά στο Μπουσέρ, αλλά δεν είναι σαφές εάν η εγκατάσταση έχει πληγεί άμεσα από ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη.
Δυτικές αναφορές υποδηλώνουν ότι τα επίπεδα ακτινοβολίας δεν έχουν αυξηθεί, γεγονός που υποδηλώνει ότι το Ισραήλ ενδέχεται να επιδίωκε να καταστρέψει την υποδομή γύρω από το εργοστάσιο και όχι τον ίδιο τον πυρηνικό αντιδραστήρα.
Συνολικά, όπως λέει η Dolzikova: «Εκτός από τις πραγματικές φυσικές δυνατότητες, το Ιράν διατηρεί εκτεταμένη τεχνογνωσία που θα του επιτρέψει τελικά να ανασυγκροτήσει τα στοιχεία του προγράμματος που έχουν υποστεί ζημιά ή καταστραφεί. Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα έχει δεκαετίες ζωής και βασίζεται σε εκτεταμένη εγχώρια τεχνογνωσία. Η φυσική εξάλειψη της υποδομής του προγράμματος – και ακόμη και η δολοφονία Ιρανών επιστημόνων – δεν θα αρκέσουν για να καταστρέψουν τη λανθάνουσα γνώση που υπάρχει στη χώρα».
‘Άλλο Συρία και Ιράκ και άλλο Ιράν
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ήταν πολύ πιο εκτεταμένο και διάσπαρτο από αυτά που υποψιάζονταν ότι είχαν το Ιράκ και η Συρία και τα οποία βομβαρδίστηκαν από το Ισραήλ το 1981 και το 2007, αντίστοιχα.
Όπως φαίνεται να υποδηλώνει ο Νικόλας Μίλερ, εμπειρογνώμονας σε θέματα μη διάδοσης πυρηνικών όπλων στο Dartmouth College στο Χάνοβερ του Νιου Χάμσαϊρ, σε αντίθεση με τη Συρία ή, για την ακρίβεια, το Ιράκ, «απαιτείται επανειλημμένη παρέμβαση στο Ιράν» εάν το σημερινό καθεστώς παραμείνει στην εξουσία.
newsbomb.gr-Μάνος Χατζηγιάννης