Η απάντηση του Ιράν, οι διεθνείς καταγγελίες και οι επιπτώσεις για την παγκόσμια ασφάλεια
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνών εντάσεων, ιδίως μετά τις πρόσφατες αντιπαραθέσεις με το Ισραήλ. Η Τεχεράνη ισχυρίζεται ότι επιδιώκει την ανάπτυξη πυρηνικής τεχνολογίας μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, όπως παραγωγή ενέργειας και ιατρικές εφαρμογές. Ωστόσο, Δυτικές δυνάμεις και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) κατηγορούν τη χώρα για κρυφές πυρηνικές επιδιώξεις, με στόχο την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Οι καταγγελίες της IAEA και η παγκόσμια ανησυχία
Σύμφωνα με τον IAEA, το Ιράν έχει παραβιάσει επανειλημμένα τις υποχρεώσεις του βάσει της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT). Τον Μάιο του 2024, μια εμπιστευτική έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Reuters αποκάλυψε ότι η Τεχεράνη διεξήγαγε μυστικές πυρηνικές δραστηριότητες σε τρεις μη δηλωμένες τοποθεσίες. Επιπλέον, η ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου στο 60% της χώρας έχει φτάσει τα 408 κιλά – αρκετό για 9 πυρηνικές κεφαλές εάν εμπλουτιστεί περαιτέρω.
Η κατάρρευση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015
Το 2015, το Ιράν υπέγραψε μια ιστορική συμφωνία (JCPOA) με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Κίνα και τη Ρωσία. Η συμφωνία όριζε ότι το Ιράν μπορούσε να εμπλουτίζει ουράνιο μόνο έως 3,67%, με αυστηρό έλεγχο από τον IAEA. Ωστόσο, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία το 2018, η Τεχεράνη άρχισε σταδιακά να αγνοεί τους περιορισμούς, αυξάνοντας τον εμπλουτισμό στο 60% – πολύ κοντά στο 90% που απαιτείται για όπλα.
Οι επιπτώσεις των κυρώσεων και οι δολοφονίες πυρηνικών επιστημόνων
Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει σοβαρές οικονομικές κυρώσεις στο Ιράν, προκαλώντας κατάρρευση του νομίσματος και υπερπληθωρισμό. Παράλληλα, το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες επιχειρήσεις για να ανακόψει το πυρηνικό πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας του κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονα Mohsen Fakhrizadeh το 2020. Ωστόσο, η Τεχεράνη συνεχίζει να δηλώνει ότι «το δικαίωμα στον εμπλουτισμό ουρανίου είναι μη διαπραγματεύσιμο».
Ο κίνδυνος πυρηνικής κρίσης και οι μελλοντικές εξελίξεις
Ο IAEA και οι Δυτικές χώρες προειδοποιούν ότι το Ιράν βρίσκεται «λίγα βήματα μακριά» από την παραγωγή πυρηνικού όπλου. Αν η Τεχεράνη αποφασίσει να εμπλουτίσει ουράνιο στο 90%, θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη γεωπολιτική ισορροπία στη Μέση Ανατολή.
Το πυρηνικό ζήτημα του Ιράν παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την παγκόσμια ασφάλεια. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να επιλέξει αν θα συνεχίσει τις κυρώσεις και τις διπλωματικές πιέσεις ή αν θα αναζητήσει νέες διαπραγματεύσεις. Μια νέα συμφωνία θα μπορούσε να αποτρέψει μια πυρηνική κρίση, αλλά η δυσπιστία μεταξύ των πλευρών παραμένει βαθιά.
Η κατάσταση είναι εκρηκτική, και οι επόμενες κινήσεις του Ιράν θα καθορίσουν το μέλλον της περιοχής και της παγκόσμιας ειρήνης.