Οι αλλαγές συσχετισμών στο Αιγαίο και οι αδιέξοδοι τουρκικοί εκβιασμοί



Την επισημοποίηση της εγκατάλειψης της πάγιας πολιτικής ισορροπιών σε ό,τι αφορά τους αμερικανικούς εξοπλισμούς μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σηματοδοτεί η απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να φέρει στο Κογκρέσο προς έγκριση, με διαφορά λίγων ημερών, την πώληση των υπερσύγχρονων 5ης γενιάς μαχητικών F-35 για την Ελλάδα και την προβληματική -λόγω των αντιδράσεων μελών του Κογκρέσου αλλά και της επιβολής συγκεκριμένων όρων- πώληση και αναβάθμιση F-16 στην Τουρκία.

Από: liberal.gr / Του Νίκου Μελέτη

Είναι προφανές ότι ακόμη κι αν εγκριθεί η πώληση και αναβάθμιση των F-16 στην Τουρκία, η Ελλάδα με τα F-35 θα βρίσκεται αρκετά βήματα μπροστά στην εξασφάλιση αεροπορικής υπεροπλίας στο Αιγαίο και αυτό είναι κάτι που στέλνει σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα για την αναδιάταξη και αναπροσαρμογή των αμερικανικών πολιτικών και στρατηγικών επιλογών στην Ανατολική Μεσόγειο και για την απροθυμία της Ουάσιγκτον για εν λευκώ στήριξη της τυχοδιωκτικής πολιτικής Ερντογάν.

O πρώην πρεσβευτής της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον Ναμίκ Ταν με ανάρτηση του στο Twitter εκφράζει ικανοποίηση για τον ελιγμό που επιχειρεί η Ουάσιγκτον αλλά σπεύδει να παραδεχθεί ότι «η ανισορροπία ικανότητας μεταξύ των δύο αεροσκαφών (των F-35 στην Ελλάδα και των F-16 στην Τουρκία) είναι εντυπωσιακή».

Το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί να χρυσώσει το χάπι στην Άγκυρα και θέλει να έχει ένα «δώρο» στην επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον στις 16 Ιανουαρίου, θα περιοριστεί όπως όλα δείχνουν στην αποστολή στο Κογκρέσο της εισήγησης για πώληση και αναβάθμιση των F-16 στην Τουρκία το οποίο περίμενε ο κ. Ερντογάν ώστε να το προβάλει και στο εσωτερικό ως «νίκη» της πολιτικής του των εκβιασμών και απειλών, απέναντι στον Τ. Μπάιντεν αλλά και στις ελληνοαμερικανικές, αμερικανοεβραϊκές και αμερικανοαρμενικές οργανώσεις που δίνουν μάχη εναντίον μιας τέτοιας απόφασης.

Όμως για την Τουρκία, η οποία παραμένει αποκλεισμένη από το πρόγραμμα των F-35 (στο οποίο είχε συμμετάσχει από την αρχή με συνεισφορά μάλιστα 1 δισ. δολαρίων) το γεγονός ότι ταυτόχρονα οι Αμερικανοί απελευθερώνουν τη διαδικασία πώλησης των F-35 στην Ελλάδα, ενώ στους ίδιους τίθενται όροι με πρώτον αυτόν της επικύρωσης ένταξης στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και Φιλανδίας, είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να εμφανισθεί ως «επιτυχία» από την κυβέρνηση Ερντογάν.

Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν η γνωστοποίηση αυτού του όρου γίνεται τη στιγμή  που έχει κλιμακωθεί η αντιπαράθεση Άγκυρας - Στοκχόλμης, με Τούρκους αξιωματούχους να δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να επικυρωθεί η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ όσο συνεχίζεται η ελεύθερη δραστηριότητα σε σουηδικό έδαφος μελών του PKK και αντιπάλων του καθεστώτος Ερντογάν.

Η σουηδική κυβέρνηση παρά τις σοβαρές παραχωρήσεις που έχει κάνει απέναντι στις όλο και πιο ακραίες απαιτήσεις της Τουρκίας είναι προφανές ότι έχει φθάσει στο όριο της και δεν μπορεί πλέον να κάνει περαιτέρω υποχωρήσεις που θα πλήξουν ευθέως το Κράτος Δικαίου και συνταγματικά κατοχυρωμένες ατομικές ελευθερίες.

Ο ίδιος ο κ. Καλίν χθες σε ένα καθαρό παζάρι με τους Αμερικανούς δήλωσε ότι η Τουρκική Εθνοσυνέλευση «δεν είναι σε θέση να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ», τονίζοντας ότι θα χρειασθεί τουλάχιστον ένα εξάμηνο για να προωθηθούν οι νομοθετικές αλλαγές στη Σουηδία που θα ικανοποιούσαν την Τουρκία.

Θα ήταν ταπεινωτικό για τον κ. Ερντογάν να εμφανισθεί ότι του επιβάλλεται έξωθεν η υπαγόρευση της επικύρωσης του πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας με αντάλλαγμα την πώληση των F-16.

Όμως ακόμη μεγαλύτερο εμπόδιο στα σχέδια της Τουρκίας υψώνει μεγάλος αριθμός μελών του Κογκρέσου με επικεφαλής τον πρόεδρο της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Μ. Μενέντεζ, ο οποίος κατηγορηματικά έσπευσε αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση των προθέσεων της κυβέρνησης Μπάιντεν, να δηλώσει ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει την πώληση των F-16 στην Τουρκία.

Σε δήλωση του στο «Politico» ο κ. Μενέντεζ τόνισε: «Αντιτίθεμαι σθεναρά στην προτεινόμενη από την κυβέρνηση Μπάιντεν πώληση νέων αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία» επικρίνοντας τον Τούρκο προέδρο ότι συνεχίζει να «υπονομεύει το διεθνές δίκαιο, να αγνοεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους δημοκρατικούς κανόνες και να επιδεικνύει ανησυχητική και αποσταθεροποιητική συμπεριφορά ενάντια σε γειτονικούς συμμάχους του ΝΑΤΟ. Μέχρι ο Ερντογάν να σταματήσει τις απειλές του, να βελτιώσει το ιστορικό του για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό -συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης δημοσιογράφων και της πολιτικής αντιπολίτευσης- και να αρχίσει να ενεργεί όπως θα έπρεπε ένας έμπιστος σύμμαχος, δεν θα εγκρίνω αυτή την πώληση».

Η δημοσιοποίηση του σχεδιασμού του Αμερικανού ΥΠΕΞ Α. Μπλίνκεν για την πραγματοποίηση επίσκεψης σε Ελλάδα, Ισραήλ και πιθανόν σε Τουρκία και Βουλγαρί,  είναι μια σημαντική εξέλιξη καθώς δεν αφορά μόνο την Ουκρανία και τη στήριξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας αλλά και για τη σταθερότητα στη Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί ένας γύρος του Ελληνοαμερικανικού Στρατηγικού Διαλόγου, ενώ στο Ισραήλ θα συνέλθει το σχήμα 3+1 με τη συμμετοχή Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου και ΗΠΑ, εξέλιξη που δείχνει προσήλωση της αμερικανικής κυβέρνησης σε αυτή τη στρατηγικού χαρακτήρα σχέση με την Ελλάδα αλλά και στο συγκεκριμένο πολυμερές σχήμα.

Αντιθέτως, η επίσκεψη Μπλίνκεν στην Τουρκία θα είναι απολύτως προβληματική, καθώς με την εξαίρεση της συμβολής της Τουρκίας για την εξαγωγή των σιτηρών της Ουκρανίας, σε όλα τα άλλα ζητήματα οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι συγκρουσιακές: σχέσεις με Ρωσία, ρωσικοί εξοπλισμοί, σχέσεις με Ιράν, πρόθεση νέας εισβολής στη Β. Συρία με στόχο τους Κούρδους συμμάχους των ΗΠΑ, πρόθεση εξομάλυνσης με καθεστώς Άσαντ, αμερικανικοί εξοπλισμοί, συνέχιση παραμονής Φ. Γκιουλέν στην Πενσυλβάνια.

Και φυσικά τα ζητήματα της τουρκικής επιθετικότητας εναντίον της Ελλάδας και η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας που θέτουν σε κίνδυνο την περιφερειακή ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα και συνοχή του ΝΑΤΟ.

Η αμερικανική πλευρά έχει δηλώσει επανειλημμένα για την ανάγκη εγκατάλειψης της επιθετικής ρητορικής και στην επίλυση των διαφορών μέσω του διαλόγου και παραμένει ερωτηματικό εάν η επίσκεψη Μπλίνκεν θα μπορέσει να οδηγήσει σε μια τιθάσευση της τουρκικής επιθετικότητας και πέσιμο των τόνων που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δυο χωρών.

Πλησιάζουμε τη στιγμή που κορυφώνεται το μεγάλο παζάρι του Ερντογάν να επιβάλλει ντε φάκτο μια «ειδική σχέση» με τη Δύση και κυρίως με τους Αμερικανούς, με την ελπίδα ότι θα γίνει αποδεκτός ο τυχοδιωκτισμός του στο εξωτερικό και ο αυταρχισμός στο εσωτερικό, αλλά και η σαφής αυτονόμηση του από στρατηγικές επιλογές της Δύσης και ο προσανατολισμός του στην Ανατολή. Σε ένα παζάρι που εμπλέκεται βεβαίως και όλο το πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.