Η τουρκία έχει τις δεύτερες μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε μια ταραγμένη γειτονιά, ειδικά στην καμένη από
τον πόλεμο Συρία. Ασκεί αυξανόμενη επιρροή στα δυτικά Βαλκάνια, στην ανατολική
Μεσόγειο και πιο πρόσφατα στην Αφρική. Πάνω από όλα, είναι σημαντική στη Μαύρη
Θάλασσα και στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πέρυσι βοήθησε στη σύναψη
συμφωνίας για να επιτραπεί η αποστολή περισσότερων ουκρανικών σιτηρών σε έναν
πεινασμένο κόσμο.
Επομένως, οι ξένοι θα πρέπει να δώσουν προσοχή στις προεδρικές και
κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας, οι οποίες ο Ερντογάν πρότεινε αυτή την
εβδομάδα να διεξαχθούν στις 14 Μαΐου. Πολύ περισσότερο που, υπό τον ολοένα και
πιο απρόβλεπτο πρόεδρό της, η χώρα βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Η
συμπεριφορά του κ. Ερντογάν καθώς πλησιάζουν οι εκλογές θα μπορούσε να ωθήσει
αυτό που σήμερα είναι μια βαθιά ελαττωματική δημοκρατία πέρα από τα όρια σε
μια πλήρη δικτατορία. Όταν έγινε για πρώτη φορά πρωθυπουργός τον Μάρτιο του
2003, ο κ. Ερντογάν έδωσε πολλές υποσχέσεις για την Τουρκία. Οι κοσμικοί
φοβήθηκαν ότι είχε μια υπερβολικά ισλαμιστική ατζέντα, αλλά αυτός και το κόμμα
του Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη ( AK ) δεν προχώρησαν πολύ στην επιδίωξή αυτή. Στα
πρώτα χρόνια της, η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν έδωσε νέα οικονομική και
πολιτική σταθερότητα σε μια χώρα που για δεκαετίες δεν είχε κανένα από τα δύο.
Εξαφάνισε τους στρατηγούς που ανακατεύονταν πολύ συχνά στην πολιτική και είχαν
κάνει πραξικοπήματα. Έφερε μεταρρυθμίσεις για να τονώσει την οικονομία. Το
2005 εξασφάλισε επάξια ένα βραβείο που είχε ξεφύγει από όλους τους προκατόχους
του: την επίσημη έναρξη των συνομιλιών για την ένταξη της Τουρκίας στην
Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ωστόσο, όσο περισσότερο ο Ερντογάν είναι στην εξουσία, τόσο πιο αυταρχικός
γίνεται. Έπειτα από 11 χρόνια ως πρωθυπουργός εξελέγη πρόεδρος και έβαλε στόχο
να μετατρέψει αυτή την προηγουμένως αδύναμη θέση σε κυρίαρχη θέση. Μετά από
μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, οδήγησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να
εκκαθαριστούν από τις δουλειές τους ή να συλληφθούν, συχνά για τον απλό ψίθυρο
μιας σύνδεσης με τη θρησκευτική ομάδα, που κατηγορήθηκε για την συνωμοσία,
όπως το να φοιτούσε σε ένα από τα σχολεία της ως παιδί.
Όπως εξηγεί η ειδική έκθεσή μας σε αυτό το τεύχος, έχει σταθερά εμπλακεί
με τους θεσμούς και έχει διαβρώσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες. Έχει
μετατρέψει μεγάλο μέρος των ΜΜΕ σε εργαλείο κρατικής προπαγάνδας. Ουσιαστικά
έχει λογοκρίνει το διαδίκτυο. Έχει ρίξει πολλούς επικριτές,
συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της αντιπολίτευσης, στη φυλακή. Έχει
παραγκωνίσει τους αντιπάλους του εντός του κόμματος AK . Έχει υποτάξει το
δικαστικό σώμα, χρησιμοποιώντας τα δικαστήρια για να παρενοχλεί τους
αντιπάλους.
Πλησιάζοντας την τρίτη δεκαετία στην εξουσία, κάθεται σε ένα τεράστιο παλάτι
και δίνει εντολές σε αυλικούς πολύ φοβισμένος για να του πουν πότε κάνει
λάθος. Οι ολοένα και πιο εκκεντρικές πεποιθήσεις του γίνονται γρήγορα δημόσια
πολιτική. Έτσι, έχει επιβάλει σε μια προηγουμένως ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα
μια νομισματική θεωρία που είναι κατηγορηματικά απατηλή. Πιστεύει ότι η
θεραπεία για τον πληθωρισμό είναι να βγάλεις χρήματα φθηνότερα. Αυτός είναι ο
κύριος λόγος που ο τουρκικός πληθωρισμός είναι 64% και το βιοτικό επίπεδο
συρρικνώνεται...
Οι ψηφοφόροι, ειδικά στις πόλεις, αντιδρούν. Πριν από τρία χρόνια το κόμμα του
κ. Ερντογάν έχασε τις δημαρχιακές εκλογές στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της
Άγκυρας, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι
μπορεί να χάσει την προεδρία σε τέσσερις μήνες, εάν η αντιπολίτευση ενωθεί
πίσω από τον καλύτερο υποψήφιο της και οι εκλογές είναι λίγο πολύ καθαρές.
Αυτό είναι ένα μεγάλο αν.
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ίσως ο πιο εύλογος
αντίπαλος του κ. Ερντογάν, καταδικάστηκε πρόσφατα σε φυλάκιση και απαγόρευση
συμμετοχής στην πολιτική, επειδή αποκάλεσε «ηλίθιους» τους εκλογικούς
αξιωματούχους που ακύρωσαν την πρώτη του δημαρχιακή νίκη. Η κυβέρνηση ζητά από
το συνταγματικό δικαστήριο να κλείσει το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα ( HDP ), το
μεγαλύτερο κουρδικό κόμμα, πολλοί από τους ηγέτες του οποίου μαραζώνουν στη
φυλακή. Το δικαστήριο έχει παγώσει τους τραπεζικούς λογαριασμούς του HDP
Η αντιπολίτευση θα χρειαστεί την υποστήριξη των Κούρδων ψηφοφόρων εάν θέλει να
εκδιώξει τον πρόεδρο. Ο κ. Ερντογάν παρομοίασε κάποτε τη δημοκρατία με ένα
ταξίδι με τραμ: όταν φτάνεις στον προορισμό σου, κατεβαίνεις. Υπό τον ίδιο, οι
εκλογές ήταν σπάνια εντελώς δίκαιες, αλλά ήταν σε γενικές γραμμές ελεύθερες,
με μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων να συμμετέχουν. Η ανησυχία αυτή τη φορά είναι ότι,
με τον κ. Ερντογάν να φοβάται την ήττα, αποχωρεί και κάνει ότι μπορεί ώστε οι
εκλογές να μην είναι ούτε δίκαιες ούτε ελεύθερες. Οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να
μιλήσουν.
Η Αμερική και η ΕΕ πολύ συχνά συγκρατούνται από το να επικρίνουν τον κ.
Ερντογάν από φόβο μήπως αποξενώσουν έναν κομβικό αν και ενοχλητικό σύμμαχο.
Κανείς δεν θέλει μια χώρα τόσο σημαντική όσο η Τουρκία να γίνει εντελώς
διεφθαρμένη. Όλοι γνωρίζουν ότι ένας αγανακτισμένος, απομονωμένος Τούρκος
πρόεδρος θα μπορούσε να κάνει μεγάλη ζημιά. Θα μπορούσε να υποδαυλίσει πιο
σκληρές εδαφικές διαμάχες με την Ελλάδα και με την Κύπρο. Θα μπορούσε να
δημιουργήσει περαιτέρω σύγχυση και διαμάχες στη Συρία. Θα μπορούσε να
επιτρέψει στους 5 εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες στην Τουρκία να
σαλπάρουν για τη νότια Ευρώπη, κάτι που πολλοί θα προσπαθούσαν αν μπορούσαν.
Και θα μπορούσε να προχωρήσει πέρα από την τρέχουσα άρνησή του να πάρει θέση
στην Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ , συνεχίζοντας να
εμποδίζει την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ .
Ωστόσο, η Τουρκία χρειάζεται επίσης τη Δύση, κυρίως για να αποκαταστήσει
κάποια σταθερότητα στην ταλαιπωρημένη οικονομία της. Αν και οι ενταξιακές
συνομιλίες της μπορεί να έχουν κολλήσει, εξακολουθεί να ελπίζει σε μια
αναβαθμισμένη και διευρυμένη τελωνειακή ένωση με την ΕΕ που θα τονώσει την
ανάπτυξη. Πρέπει να βρει έναν τρόπο να αναζωογονήσει τις άμεσες ξένες
επενδύσεις, οι οποίες έχουν υποχωρήσει ως απάντηση στην πολιτική και
οικονομική αβεβαιότητα.
Η Τουρκία βασίζεται στη δυτική τεχνολογία για να βελτιώσει τη χαμηλή
παραγωγικότητά της. Και θέλει δυτικά όπλα, κυρίως αμερικανικά μαχητικά
αεροσκάφη. Δεν θα ήταν σε θέση να εξασφαλίσει τίποτα από αυτά τα πράγματα εάν
ο κ. Ερντογάν γυρνούσε την πλάτη του στη δημοκρατία και γίνονταν μέλος της
λέσχης των δικτατόρων. Όλα αυτά του δίνουν ένα ισχυρό κίνητρο να διατηρήσει τη
Δύση. Ώρα για ωμότητα από τον Μπάιντεν Και αυτό θα πρέπει να δώσει στους
δυτικούς ηγέτες διαπραγματευτική δύναμη. Ο κ. Ερντογάν είναι ένας νταής που
βλέπει τη δειλία ως λόγο για να πιέσει και τη σκληρότητά του ως κίνητρο, για
να επιδιορθώσει τους φράχτες —όπως έχει κάνει πρόσφατα με πολλούς από τους
γείτονές του στη Μέση Ανατολή.
Ως εκ τούτου, οι δυτικοί ηγέτες θα πρέπει να δείξουν στον Ερντογάν πόσο
ενδιαφέρονται για τη συμπεριφορά του, μιλώντας πριν τις εκλογές, ιδιωτικά και
δημόσια, ενάντια στις πιθανές απαγορεύσεις στον κ. Imamoglu και το HDP . Δεν
είναι πολύ αργά για να τραβήξουμε τον κ. Ερντογάν πίσω από το χείλος του
γκρεμού. Αλλά η Δύση πρέπει να αρχίσει να τον προειδοποιεί τώρα.