Γνώριζα ανέκαθεν ότι οι λαϊκές παροιμίες (αποφθέγματα αλληγορικά ή ειρωνικά
που διαιωνίζουν τη σοφία των λαών και απεικονίζουν τις διαπροσωπικές ή
διακρατικές συμπεριφορές τους) εκφράζουν απόλυτες αλήθειες σε όλα τα επίπεδα
της ζωής.
Στο επίπεδο ειδικά της Εξωτερικής πολιτικής τα γεγονότα επιβεβαιώνουν
''φωτογραφικά'' την αλήθεια των παροιμιών στη σύγχρονη ιστορία σε ό,τι αφορά
κυρίως τις σχέσεις των ισχυρών με τους ανίσχυρους, των Αμερικανών φερ' ειπείν
με τους Κούρδους.
Τους Κούρδους τους οποίους λογάριαζαν οι Αμερικανοί - ως τον
Οκτώβριο του '19 - για εξαίρετους συμμάχους στις μάχες στη Μέση Ανατολή και
γι' αυτό τους παρείχαν εξοπλιστικά την πλήρη υποστήριξή τους.
Ας μην ξεχνάμε ότι το 2014 οι Κούρδοι της Συρίας και του Ιράκ
(''Πεσμεργκά''), μαζί με 400 Άραβες μαχητές του Ελεύθερου Συριακού Στρατού
υπερασπίστηκαν με αυταπάρνηση το Κομπάνι οπλισμένοι με βαριά αμερικανικά όπλα.
Χάρη σ' αυτά και την αεροπορική κάλυψη της διεθνούς συμμαχίας
αντεπιτέθηκαν κατά των εξτρεμιστών του ισλαμικού κράτους με στόχο την
ανακατάληψη των ανατολικών και νότιων συνοικιών της Συρίας.
Αλλά, φευ!.. Πάνω που η αμερικανική υποστήριξη και φερεγγυότητα
πήγαν να ακυρώσουν την ελληνική παροιμία ''Ο λύκος κι αν εγέρασε...'' (σ.σ. οι
Κούρδοι είχαν εξαπατηθεί απ' τους Αμερικανούς το 1920, το '23, το '63, το '70,
τη δεκαετία του '80, το 1990-'91 και το 2007) και την κουρδική ''Να μην έχεις
κανένα φίλο πέρα από τα βουνά'', αυτές επιβεβαιώθηκαν δραματικά πέντε χρόνια
(2019) αργότερα με την εισβολή των Τούρκων στη Συρία.
Και επιβεβαιώθηκαν με τον πλέον αδίστακτο τρόπο, αφού ο ''θείος
Σαμ'' έκοψε κάθε παροχή βοήθειας στους βαλλόμενους από τουρκικά πυρά Κούρδους.
Τους έπεισε μάλιστα να παραδώσουν αμυντικά φυλάκια κοντά στις συριακές πόλεις
Τελ Αμπιάντ και Ρας αλ Άϊν (σύνορα Τουρκίας-Βόρειας Συρίας), έστω κι αν χάρη
σ' αυτούς (στο αίμα εκατοντάδων Κούρδων μαχητών) οι σύμμαχοι γονάτισαν τους
μαινόμενους τζιχαντιστές του ισλαμικού κράτους.
Τώρα θα μου πείτε ότι ο ''Ο Ντόναλντ δεν ήταν ο 'θείος Σαμ' για
να τον εμπιστευτούν οι Κούρδοι''. Εγώ θα σας έλεγα ότι καλό είναι να
αποβάλλουμε την ψευδαίσθηση ότι τα πρόσωπα αλλάζουν την πολιτική στην Αμερική,
αφού έχουμε ιδίαν αντίληψη ότι αυτή - εν πολλοίς - δεν είναι ευμετάβλητη όπως
και να ονομάζεται ο Πρόεδρός της: Νίξον, Μπους, Ομπάμα, Τραμπ, Μπάιντεν...
Ως εκ τούτου, τα συμφέροντα των ΗΠΑ τροχοδρομούν στις ίδιες ράγες
της ασύμμετρης αβεβαιότητας με τις ανθρώπινες σχέσεις. Στο πλαίσιο αυτής
κάποιοι δίνουν μονίμως και κάποιοι άλλοι λαμβάνουν μονίμως, χωρίς να
αναπτύσσουν κανένα συναίσθημα που να τους δεσμεύει.
Εξάλλου, όπως είπε κι ο Άγγλος πολιτικός λόρδος Πάλμερστον (18ος-19ος
αι) ''Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά
συμφέροντα''. Κι αυτό το τηρούν απαρέγκλιτα οι ''Μεγάλοι'' όσο αποδυναμωμένοι
κι αν είναι.
Ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ που τηρούν διαχρονικά την αρχή
του ''στηρίζω τους ανίσχυρους (εξαιρούνται οι ισοδύναμης ισχύος χώρες επί τη
βάσει των win-win αμοιβαίων διακρατικών σχέσεων) οι οποίοι ανήκουν στην
κατηγορία του ''δίνω'' (εθνική κυριαρχία) για όσο διάστημα με εξυπηρετεί να
παίρνω ό,τι με εξυπηρετεί απ' αυτούς, πριν τους πετάξω στον κάλαθο των
αχρήστων.
Αυτό επιβεβαιώθηκε και στη δική μας περίπτωση, όταν το 2015 - στο
παρά πέντε της χρεοκοπίας μας - δεχθήκαμε με ανακούφιση την χείρα βοηθείας του
Μπαράκ Ομπάμα για να την αποφύγουμε και να παραμείνουμε στην Ε.Ε.
Έκτοτε δεν πεταχτήκαμε βέβαια στον κάλαθο των αχρήστων, αλλά σβήσαμε --
ως δια μαγείας -- ό,τι μας κρατούσε σε ''ψυχική'' απόσταση απ' τους
Αμερικανούς. Κι ας ήταν το ''ό,τι'' βαρύ κι ασήκωτο σαν ιστορία, συνδεδεμένο
με την προδοσία της Κύπρου και την τουρκική εισβολή. Αρκούσε η ''στοργή'' του
Αμερικανού Προέδρου, για να γίνουμε... ''Αμερικανάκια'' δεξιοί και
αριστεροί.
Αυτήν την αφελή οπτική μας περί φιλελληνικής πολιτικής της
αμερικανικής ηγεσίας (η οποία έκρυβε τεχνηέντως στρατηγικές πρακτικές
ιδιοτέλειας, όπως φάνηκε αργότερα) ανέτρεψε άρδην η φιλοτουρκική Προεδρία του
Ντόναλντ Τραμπ που μας προσγείωσε στην ωμή πραγματικότητα.
Κι αυτό γιατί - μετά την αφερέγγυα στάση του έναντι των Κούρδων
και μετά τους άλλους υποστηρικτικούς χειρισμούς του προς τα τουρκικά
συμφέροντα - μας έκανε να αναρωτιόμαστε φωναχτά:
- Μπορεί, πλέον, να εμπιστευτεί κανείς την Αμερική και να νιώθει ασφαλής
ως σύμμαχός της;
Τώρα θα μου πείτε και πάλι ότι η μη επανεκλογή Τραμπ και η
διάδοχη κατάσταση Μπάιντεν αποσόβησε σε μεγάλο βαθμό τους κινδύνους που μας
απειλούσαν λόγω γιγάντωσης της έπαρσης και της επιθετικής συμπεριφοράς της
Τουρκίας απέναντί μας.
Θα σας πω ότι οι κίνδυνοι που απειλούσαν Ελλάδα και Κύπρο περιορίστηκαν
εν μέρει, αφού η Αμερική αποφεύγει σε κάθε περίπτωση συστηματικά να
αντιμετωπίσει δυναμικά την θρασύδειλη Τουρκία η οποία εξακολουθεί να παίζει
τον ρόλο του δερβέναγα της Μεσογείου εκφοβίζοντας ή δελεάζοντας τα γύρω κράτη,
όπως ο κάθε ισχυρός ο οποίος αισθάνεται πανίσχυρος όταν μένει ατιμώρητος (βλ.
κυρώσεις χάδι κατά καιρούς από ΗΠΑ και ΕΕ προς την Τουρκία).
Κάτι αυτό, κάτι οι προτροπές του Πομπέο το '20 (που δεν ήρθησαν, ως...
''οδηγία'' του Στέητ Ντιπάρτμεντ επί Μπάιντεν, αλλά συνεχίζονται) περί μείωσης
του στρατιωτικού αποτυπώματος στα νησιά του Αιγαίου, κάτι η ακμάζουσα διάθεση
του Ταγίπ Ερντογάν για επίδειξη παρανοϊκότητας με σκοπό τη δημιουργία
τετελεσμένων σε Ελλάδα και Κύπρο, κάτι τα τύμπανα του πολέμου που ηχούν για
αναβίωση του ''ψυχρού'' πολέμου ΗΠΑ-Ρωσίας (με την Ελλάδα στο στόχαστρο της
τελευταίας λόγω της αμερικανικής βάσης στην Αλεξανδρούπολη), έχουν μετατρέψει
το σκηνικό γύρω μας (και το σκηνικό των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, κατ'
ουσία) σε κινούμενη άμμο.
Έτσι εξηγείται γιατί πρόσφατα σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ο
διεθνολόγος υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Άγγελος Συρίγος
υποστήριξε υπαινικτικά ότι ''η Ελλάδα σε κάθε ιστορική περίοδο επιλέγει πάντα
με ποιον να 'θερμάνει' τις σχέσεις της στο συμμαχικό πλαίσιο του ΝΑΤΟ''.
Όπερ έδει δείξαι διαρροές από αμερικανικές πηγές για
''αποδέσμευση κρίσιμων οπλικών συστημάτων (όπως οι αντιαεροπορικοί
πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς SM-2)'' με συνυπογραφή Ελλάδας-ΗΠΑ, προς
καθησυχασμό των τουρκικών φόβων ότι αμφότερες οι σύμμαχες χώρες έχουν
στοχοποιήσει τον γείτονά μας και επιζητούν τον... αφανισμό του.
Έτσι εξηγείται η άμεση αποδοχή της επιλογής της ελληνικής κυβέρνησης
από τις ΗΠΑ (2021) να εξοπλιστεί ''γαλλικά'' η Ελλάδα με Rafale και Belharra,
μετά τη συμφωνία AUKUS (την ίδια περίοδο) που τερμάτισε την κολοσσιαία
οικονομική και στρατιωτική συμφωνία Γαλλίας-Αυστραλίας και έφερε πιο κοντά
στην Αυστραλία, τις ΗΠΑ και την Βρετανία.
Έτσι εξηγείται γιατί προ ημερών το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ ενημέρωσε με non
paper τις ενδιαφερόμενες χώρες και κυρίως την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ
(ενώ σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες ενημερώθηκε και η Τουρκία) ότι δεν
στηρίζει πια τον αγωγό East Med (γιατί αντιδρά προφανώς η τελευταία στην
υλοποίησή του θεωρώντας ότι θίγει ζωτικά της συμφέροντα).
Έτσι εξηγείται, εσχάτως, και το ''καρφί'' του Κυριάκου Μητσοτάκη (''έχει
σημασία ότι αποφασίσαμε να αγοράσουμε ευρωπαϊκά όπλα, σε αυτή την περίπτωση
φρεγάτες, αντί να κοιτάξουμε πέρα από τον Ατλαντικό για σημαντικές αμυντικές
προμήθειες''), που εξηγεί την στροφή της ελληνικής διπλωματίας στη Γαλλία,
αφού αυτή αποδεικνύει εμπράκτως την αξιοπιστία της.
Την αξιοπιστία της ως συμμάχου αποφασισμένης να σταθεί στο πλευρό
μας στα δύσκολα, κάτι που δεν αποδεικνύουν οι ΗΠΑ (η απόσυρση της στήριξής
τους στον αγωγό της πρότερης επιλογής τους είναι άλλη μια ένδειξη ότι η
Τουρκία εξακολουθεί να αποτελεί για τους Αμερικανούς προτεραιότητα στους
στρατηγικούς σχεδιασμούς τους).
Και τα δύσκολα που μας φέρνουν στο πλευρό της Γαλλίας είναι οι
συνεχιζόμενες προκλήσεις εκ μέρους της Τουρκίας σε βάρος μας και σε βάρος της
Κύπρου, τις οποίες δείχνουν να κατανοούν πλήρως, χωρίς ''ναι μεν, αλλά'', τόσο
ο ήπιος Σοσιαλδημοκράτης Εμμανουέλ Μακρόν, όσο και η βασική αντίπαλός του στις
γαλλικές προεδρικές εκλογές του Απριλίου του τρέχοντος έτους (σύμφωνα με τις
δημοσκοπήσεις) Valérie Pécresse.
Η ηγέτιδα του γαλλικού συντηρητικού κόμματος, δηλαδή, η οποία
εκδήλωσε δυόμισι μήνες πριν απ' τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών -- κατά
την επίσκεψή της στην Ελλάδα (βλ. συνέντευξη στα ''ΝΕΑ Σαββατοκύριακο'') --
φιλελληνικό πνεύμα από το οποίο συνάγεται ως κατακλείδα ότι ''Η Γαλλία θα
είναι πάντα στο πλευρό της Ελλάδας''. Κι αυτό - αν μη τι άλλο - είναι
τουλάχιστον καθησυχαστικό.
Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)